آدم(ع) و حج، واژۀ آدم، از مادۀ«اَدِمَ» به معنای گندمگون است. آدم نام پدر نخستین آدمیان، ابوالبشر و مبدأ آفرینش انسان است. آدم(ع) از پیامبران الهی بوده است: قرآن: «ان الله اصطفی آدم و نوحا...» ـ آل عمران/33 . در روایات است که کعبه به دست آدم(ع) ساخته شد و مراسم حج نیز از زمان ایشان برقرار بوده است. نامگذاری برخی از نواحی اطراف مکه و مشاعر در ارتباط با حضرت آدم(ع) و همسرش حوّا توجیه شده است. وقوف در صحرای عرفات، از جهتی ایفای نقش آدم(ع) است. گفته اند که آدم و حوا پس از هبوط از بهشت و آمدن بر کرۀ خاکی، در عرفات یکدیگر را یافتند و همدیگر را شناختند(تعارفا). و کلمۀ «منی» بر گرفته از این سخن جبرئیل به آدم است که : «تمنّی الجنّه؟»- آیا آرزوی بهشت داری؟ و نام کوه صفا نیز برگفته از نام«اصطفا»ی آدم(ع) است که در این قطعه از کوه هبوط کرد. و نام کوه مروه برگرفته از «المرأه»، یعنی حواست که در این کوه هبوط نمود(بحار99/233). و نیز هبوط آدم(ع) را در کوه ابوقبیس هم گفته اند.
علی(ع): «ان الله سبحانه اختبر الاولین من لدن آدم(ع)...باحجار...فجعلها بیته الحرام.» ـ نهج البلاغه/خطبۀ192 :خداوند سبحان آزمایش کرد انسان ها را از آدم(ع) تا(امروزیان)...با سنگ هایی که آن را خانۀ خود ساخت.
امام باقر(ع): «آدم(ع) هزار بار پیاده به سوی این خانه(کعبه) آمد که هفتصد بار آن برای حج و سیصد بار آن برای عمره بود. ـ وسائل8/94.
در روایت است که : آدم چنین فضیلتی ابوالبشر(ع) به راهنمایی جبرئیل آیین حج را فرا گرفت و با هفت شوط طواف بر گرد کعبه را درک کرد. ـ الوافی8/130. و نیز نقل است که آدم(ع) در مکه از دنیا رفت و قبر او در مسجد خیف است. ـ میقات2/247.
دانشنامه حج، رضا کریمی واقف، 1392، جامی