آثار حج

آثار حج

( آرامش دل ها)، قرآن: «و اذّن فی الناس بالحج...لیشهدوا منافع لهم و یذکروااسم الله»ـ حج/ 28 ، «الا بذکرالله تطمئن القلوب» ـ رعد/28 .

قال الباقر(ع): «الحج تسکین القلوب»- بحار 78/183.  : حج، آرامش بخش دل ها است.- میزان الحکمه5/91.

(آمرزش بستگان)، امام صادق(ع): «خداوند عزوجل جهت حاجی و خانواده و افراد فامیلش و هرکسی که وی برای او آمرزش طلبد، مغفرت و رحمت فرستد، از آغاز حج تا دو روز از ماه ربیع الثانی بگذرد.»- (وسائل11/103) .
امام صادق(ع): «هر آبادی نشینِ مؤمنی که در عرفه وقوف کند، خداوند همۀ مؤمنان آن آبادی را بیامرزد. وهر شخص مؤمنی از یک خانواده در عرفه وقوف کند، خداوند مؤمنان آن خانواده را بیامرزد.»- من لا یحضره الفقیه 2/136.

آ(آموزش دینی)، قال علی(ع): «فاقم للناس الحج...فافت المستفتی و علّم الجاهل»-  نهج البلاغه/نامۀ67 : پس برای مردم حج را به پا دار...و سپس فتاوای دینی آن را به طالبین اش ابلاغ کن و ناآگاهان را آموزش بده .

(آیندۀ بهتر)، قال الرضا(ع): «انما امروا بالحج ...مستأنفا لما یستقبل»- وسائل8/7  : همانا به حج فرمان داده شد،...برای آغازی مجدد جهت آینده ای بهتر.

(استجابت دعا)، پیامبر(ص) : حج گزاران و عمره روندگان میهمانان خداوندند؛ او خواستۀ آنان را تأمین میکند و دعایشان را مستجاب می نماید. ـ مستدرک الوسائل 2/8 .
پیامبر(ص) : دعای سه شخص مستجاب است: دعای حج گزار در مورد خانواده اش، دعای بیمار، دعای مظلوم. ـ الحج فی الکتاب و السنه/240.

(اصلاح ایمان)، قال علی بن الحسین(ع): «حُجّوا و اعتمروا...یصلح ایمانکم» ــ وسائل 8/21  : حج و عمره به جای آورید تا...ایمانتان اصلاح و شایسته گردد.

(اقامۀ ذکرالله)، قرآن: «و اذّن فی الناس بالحج...لیشهدوا منافع لهم و یذکروا اسم الله فی ایام معلومات» ـ حج/28  : ودر میان مردم حج را اعلام کن...تا در آن منافع خود را ببینند و در روزهای معین ذکر خدا نمایند.
قال رسول الله(ص): «انما فرضت الصلوه و امر بالحج و الطواف و اشعرت المناسک لاقامه ذکر الله» ـ جامع السعادات2/322  : خداوند به وجوب نماز و حج و طواف و مناسک فرمان داد تا ذکر خدا برپا گردد.

(اقامۀ نماز)، قرآن از زبان حضرت ابراهیم(ع) می فرماید: «ربّنا انّی اسکنت بواد غیر ذی زرع عند بیتک المحرم ربنا لیقیموا الصلوه» ـ ابراهیم/37 : پرودگارا من ذریه و فرزندان خود را به وادی بی کشت و زرع (مکه) نزد بیت الحرام تو برای اقامۀ نماز مسکن دادم.

(امتحان الهی)، قال علی(ع): «فجعلها بیته الحرام...ابتلاء عظیما، وامتحانا شدیدا، واختبارا مبینا» ـ نهج البلاغه/-خ192 : خداوند کعبه را بیت الحرام خود قرار داد تا آزمونی بزرگ و امتحانی سخت و آزمایشی آشکار باشد.

(امنیت جهانی)، قرآن: «و اذ جعلنا البیت مثابه للناس و امناً» ـــ بقره/125 : و ما خانۀ کعبه را مرکز امن و امان برای مردم قرار دادیم.

(انقلاب اجتماعی)، قال رسول الله(ص): «ان الحج یهدم ما کان قبله» ـ نهج الفصاحه/535 : حج آنچه را پیش از آن بوده نابود می سازد.

(انقلاب توحیدی)، امام هشتم(ع) هنگام وداع کعبه عرض کرد: «انی انقلب علی ان لا اله الا انت» ــ فروع کافی4/253 : خدایا من از کنار خانۀ تو، با انقلابی توحیدی باز می گردم و بر این اعتقادم که پروردگاری جز تو نیست.

(ایمنی از آتش)، امام صادق(ع): «کسی که حج واجب خود را به جا آورد، همانا یکی از زنجیرهای آتش را از گردن خود باز کرده است» ـ من لا یحضره الفقیه/حج/208.

(ایمنی از عذاب قیامت)، امام صادق(ع): «هرکس داخل این خانه شود...از عذاب همیشگی روز قیامت ایمن خواهد بود.» ـ عوالی اللئالی2/84.
قال علی(ع): «زیاره بیت الله امن من عذاب جهنم» ـ غررالحکم/436 : زیارت خانۀ خدا آدمی را از عذاب جهنم ایمن می سازد.

آثار حج(ایمنی از گرفتاری های دنیوی)، امام صادق(ع): «بر شما باد به زیارت این خانه، پس پیوسته حج این خانه کنید، که با حج پیوسته، گرفتاری های دنیوی...از شما دفع می گردد.» ـ امالی شیخ طوسی/668.

(بزرگداشت شعائر الهی)، قرآن: «ان الصفا و المروه من شعائر الله» ـ توبه/ 109  : همانا صفا و مروه از شعائر الهی هستند .
قرآن: «ذلک ومن یعظم شعائر الله، فانّها من تقوی القلوب» ـ حج/32 : ایناست(مناسک حج) و هر کس شعائر الهی را بزرگ دارد،این کار نشانه تقوای دلهاست.

(بی نیازی مادی)، قال رسول الله(ص): «حُجّوا تستغنوا» ـ وسائل8/5 :حج به جای آورید تا بی نیاز گردید.
قال رسول الله(ص): «معاشرالناس حُجّوا البیت فما ورده اهل بیت الا استغنوا و لاتخلفوا عنه الا افتقروا» ـ احتجاج طبرسی/64 :ای مردم برای حج رهسپار بیت الله شوید، زیرا هیچ اهل خانه ای بر آن وارد نشدند، مگر آنکه بی نیاز گشتند، و از آن تخلف ننمودند مگر آنکه فقیر شدند.

(پاداش بهشت)، قال رسول الله(ص): «لیس للحجه المبرور ثواب الا الجنه» ـ مستدرک2/8 :برای حج مبرور پاداشی جز بهشت نیست.
قال رسول الله(ص): «الحجه ثوابها الجنه» ـ مصباح الشریعه/48 :ثواب حج بهشت است.
قال علی(ع): «جعله الله سبحانه...وصله الی جنته» ـ نهج البلاغه/خطبه/192 :خداوند حج را سببی برای وصال بهشت قرار داد.
قال زین العابدین(ع): «الحاج مغفور له و موجوب له الجنه» ـ کافی4/252  :حج گزار آمرزیده است و بهشت برای او واجب است.

(پرچم اسلام)، قال علی(ع): «جعله الله سبحانه و تعالی، للاسلام علماً» ـ نهج البلاغه/خطبۀ اول :خداوند سبحان، (بیت الله) را پرچم و نشانۀ اسلام قرار داد.

(پناهگاه عمومی)، علی(ع): «جعله سبحانه و تعالی...للعائذین حرماً» ـ نهج البلاغه/خطبۀ1 :خداوند سبحان، (حج) وکعبه را...پناهگاه امنی برای پناه جویان قرار داد.

(تأمین معاش)، قال الصادق(ع): «الکعبه...جعلها الله لدینهم و لمعاشهم» ـ وسائل8/41 :خداوند کعبه را برای دین و معاش مردم قرار داد.
قال زین العابدین(ع):«حجوا..تتسع ارزاقکم..و تکفوامؤونه الناس و مؤونه عیالاتکم» ـ وسائل8/9 :حج بگزارید تا روزی تان افزون گردد و تأمین معاش مردم و زندگی خودتان حاصل شود.

(تأمین هزینه ها)، پیامبر(ص): «حج گزاران و عمره روندگان مهمانان خداوندهستند، خواسته شان را تأمین می کند و هزینه ی سفرشان را جبران و تدارک می نماید.» ـ مستدرک2/8.

(تبادل اطلاعات)، قال الصادق(ع): «و لو کان کل قوم انما یتکلمون علی بلادهم و ما فیها هلکوا و خربت البلاد و سقط الجلب الارباح و عمیت الاخبار و لم یفقهوا علی ذلک، فذلک عله الحج» ـ بحار 99/33 :اگر هر گروهی، تنها با زبان محلی و پیرامون مسائل منطقۀ خود گفتگو کند و نسبت به مسائل سایر مسلمانان بی خبر باشد، سقوط کرده و نابود می شود و به طور ناآگاهانه از بسیاری منافع و سودها و اطلاعات و اخبار محروم می شوند. (در حالیکه حج این نقص را مرتفع می سازد) و این فلسفه و دلیل حج است.

(تبادل اندیشه ها)، قال علی(ع): «فاقم للناس الحج...وذاکر العالم» ــ نهج البلاغه/نامه67 :پس حج را برای مردم بپا دار...و با دانشمندان به گفتگو بپرداز.

(تبلیغ دین)، آثار تبلیغی حج و فواید و برکات آن برای اسلام و مسلمین بسیار است و پیامبر اکرم(ص) و ائمۀ اطهار(ع) از این فرصت گرانبها استفاده می کردند. سفر حج فرصتی استثنائی در امر تبلیغ است و شرائط لازم فراوان است، هم زمان و هم مکان، مناسب این امر است و هم آمادگی روحی و معنوی تبلیغ شوندگان. پیامبر(ص) قبل از هجرت هم از زائران بیت الله، در تبلیغ رسالتش بهره ها می برد.

(تجدید حیات)، قال رسول الله(ص): «من حج و لم یفسق خرج کیوم ولدته امّه» ــ وسائل8/87 :حج گزاری که گناه نکند مانند روز اول تولد از مادرش، از حج خارج می شود.
قال الرضا(ع): «الحج خروج من کل ما اقترف العبد، و تائبا من ما مضی، مستأنفا لما یستقبل» ــ عیون اخبار الرضا/باب34 :حج، خارج شدن از گذشتۀ تاریک و بازگشت از اعمال قبل و آغازی نو برای آینده ای خوب است.

(تحکیم دین)، حضرت زهرا(س) در خطابۀ تاریخی شان فرمودند: «الحج تشییداً للدین» ـ دلائل طبری/113 :خداوند حج را پشتوانۀ استواری برای تحکیم دین قرار داد.

(ترک گناه)، پیامبر(ص): «نشانۀ قبولی حج آن است که بعد از حج، انسان تن به تباهی و گناه ندهد، و گناهانی را که مرتکب می شده است، ترک کند» ــ حج و عمره در قرآن و حدیث/420.

(ترویج فقه)، امام رضا(ع) در علت تشریع حج فرمودند: «الحج...مع ما فیه من التفقه و نقل الاخبار الائمه، الی کل صقع و ناحیه» ــ  وسائل8/8 :حج...جایگاه فقه و احکام دین و انتقال و گسترش اخبار پیشوایان است.
قال الصادق(ع): «و جعل فیه الاجتماع من المشرق و المغرب...لتعرف آثار رسول الله(ص) و تعرف اخباره و لاتنسی» ــ وسائل8/9 : خداوند حج را با اجتماع مردم از شرق و غرب قرار داد...تا به آثار رسول خدا پی ببرند و فراموش نکنند.
قال علی(ع): «فاقم للناس الحج...فَاَفت المستفتی و علم الجاهل» ــ نهج البلاغه/ نامۀ67 :پس برای مردم حج را به پا دار و سپس فتاوای دینی را به طالبین آن بیاموز و ناآگاهان را آموزش بده.

(تزکیۀ اموال)، امام رضا(ع) در علت تشریع حج فرمودند: «الحج...مع ما فیه من اخراج الاموال» ـ عیون اخبارالرضا/باب34 :حج وسیله ای برای خارج نمودن و جدا سازی دارایی ها از یکدیگر است(حق دیگران را از مال خود دادن است.)

(تقرب به خداوند)، قال علی(ع): «ان افضل  ما توسّل  به  المتوسلون  الی الله...حج  البیت  واعتماره» ـ نهج البلاغه/خطبۀ110 : برترین وسیله برای تقرب به خداوند متعال...حج و عمرۀ بیت الله الحرام است.
قال الرضا(ع): «ان عله الحج...التقرب فی العباده الی الله عزوجل» ـ عیون اخبار الرضا(ع)2/90 : همانا علت حج...برای نزدیک شدن به خداوند در عبادت هاست.

(تقویت دین)، قال علی(ع): «فرض الله...الحج تقویه للدین» ــ نهج البلاغه/حکمت224 : خداوند حج را واجب کرده است تا موجب تقویت دین باشد.

(تقوی)، قرآن: «لن ینال الله لحومها و لا دماءها و لکن یناله التقوی منکم» ــ حج/32 :گوشت و خون این قربانی به خدا نمی رسد، بلکه تقوی و پارسایی شما به خدا میرسد.
قرآن: «الحجّ اشهر معلومات...وتزوّدوا فانّ خیر الزّاد التّقوی» ـ بقره/197 :حج در ماه های معلومی است...پس توشه برگیرید که بهترینشان تقوی است.

(تمرین مساوات)، قرآن: «والمسجدالحرام، الذی جعلناه للناس سواء العاکف فیه و الباد» ـ حج/25 : خداوند مسجد الحرام را برای مردم قرار داد. و مساوی برای شهری و بیابانی.
در دعوت به حج همۀ ناس(مردم جهان)دعوت شده اند، حج برای ناس برپا شده است، به دور از نژاد و رنگ و قومیت و ثروت و جنسیت. تا در مساوات حج، هرچه آثار تبعیض است فرو ریزد. و با یک لباس، یک صدا و به یک سو حرکت کنند.

(تواضع)، علی(ع): «جعله سبحانه علامه لتواضعهم لعظمته» ـ  نهج البلاغه/خطبه1 :خداوند حج را نشانۀ تواضع مردم در برابر عظمتش قرار داد.
علی(ع): «خداوند حج را وسیله...ایجاد تواضع و فروتنی در درون جان آنان قرار داد» ـ کافی 4/199.

(توبه)، قال الرضا(ع): «انما امروا بالحج لعله...خروج من کل ما اقترب العبد و تائبا من مامضی» ـ وسائل8/8  : مردم به حج فرمان یافتند تا...از گناهانی که بدان آلوده شده اند خارج شوند و از گذشتۀ خود توبه نمایند.

(توجه و کمک کشورهای اسلامی به یکدیگر)، امام خمینی: «لازم است در خلال اعمال شریفۀ حج به یکی از فلسفه های این اجتماع عظیم توجه داشته و به وضع اجتماعی وسیاسی کشورهای اسلامی رسیدگی کرده و از گرفتاری های برادران ایمانی خود مطلع گشته و در رفع آن در حد وظیفۀ اسلامی و وجدانی کوشش کنند.» ـ صحیفۀ نور ج2/172.

(تهذیب نفس)، قال الرضا(ع): «الحج...تعب الابدان، الاشتغال عن الاهل و الولد، و حظر الانفس عن اللذات، شاخصا فی الحر و البرد، ثابتا علی ذلک، دائما مع الخضوع و الاستکانه و التذلل». ـ عیون اخبارالرضا2/90 :حج برای آن است که بدن ها به رنج افتند و از سرگرمی زن و فرزند بیرون آیند و نفس را از لذت ها دور نگه دارند و گرما و سرما را تحمل کنند و به آن حالتی که بدست آورده اند پا برجا باشند و خضوع و خاکساری و افتادگی را تمرین نمایند.

(جامعه سازی)، امام خمینی: «حج پیام آورایجاد و بنای جامعه ای به دوراز رذائل مادی و معنوی است»ـ میقات26/40.

(جهاد)، قال رسول الله(ص):«نعم الجهاد الحج» ـ صحیح بخاری/کتاب جهاد/62 :چه نیکو جهادی است حج.
قال علی(ع): «الحج جهاد کل ضعیف» ـ نهج البلاغه/ ص 1152 :حج، جهاد هر ناتوان است.
امام صادق(ع): «هرکس محملی برای حج مهیا نماید مانند کسی است که اسبی در راه خدا برای مرزداری از کشور اسلامی آماده کرده است» ـ بحارالانوار96/9.

(حسنه اعمال)، امام باقر(ع): «چون بندۀ مؤمن، ساز سفر حج کند، هیچ گامی برندارد و گامی ننهد جز آنکه خداوند حسنه ای در نامۀ اعمالش ثبت نماید.» ـ معارف ومعاریف/گام.

(خود سازی)، امام رضا(ع): « فلسفۀ حج، جدا شدن از سنگدلی، خست، زبونی نفس، ناامیدی و باز داشتن نفس از فساد است.» ـ علل الشرایع2/405 .
علی(ع): «خداوند حج را وسیله ای برای...زدودن کبر از دل ها و ایجاد تواضع و فروتنی در آنان قرار داد» ـ کافی4/199.
امام صادق(ع): «با رمی جمرات، شهوات و رذائل و پستی ها و اعمال ناشایست را از خود دور کن» ـ مصباح الشریعه/50 .

(خیر دنیا و آخرت)، قال رسول الله(ص): «من اراد الدنیا و الاخره فلیؤم هذا البیت» ـ وسائل/8/41 :هر کس خواهان دنیا و آخرت است، باید که قصد این خانه(کعبه) نماید.

(ایمنی از فشار قبر)، امام رضا(ع)فرمود: «کسی که از مؤمنین موفق شود و چهار حج به جا آورد هرگز فشار قبر به او نمی رسد» ـ وافی/حج/46.
قال الصادق(ع): «یدخل علی المیت فی قبره الصلوه والصوم والحج والصدقه و العتق» ـ وسائل8/139 :هریک از نماز و روزه و حج و صدقه و آزادی بردگان، مونس انسان در قبر می شوند.

(دفع عذاب)، امام صادق(ع): «اما ان الناس لو ترکوا هذا البیت، لنزل بهم العذاب» ـ بحار99/19 :اگر مردم، حج این خانه را ترک کنند، عذاب بر آنان نازل می گردد.

(دوام دین)، امام صادق(ع): «لا یزال الدین قائما ما قامت الکعبه» ـ وسائل الشیعه8/14 :مادامی که کعبه برجاست، دین خدا پاینده و استوار است.

(ذلت جباران)، قال الصادق(ع): «جُعل السعی بین الصفا و المروه مذلّه للجبارین» ـ وسائل2/33 :سعی بین صفا و مروه برای ذلت و تحقیر جباران وضع شده است.

(رستگاری انسان ها)، قال الباقر(ع): «حَجّ فلان، ای فلح فلان» ـ علل الشرائع1/411 :فلانی حج کرد، یعنی رستگار شد.

(رونق تجارت)، قال الرضا(ع): «فجُعل فیه الاجتماع من المشرق و المغرب... لیتربّح کل قوم من التجارات و لینتفع به المکاری و الجمال» ـ میزان الحکمه/ج2/ص266 : خداوند خانه اش را محل گردهمایی شرق و غرب قرار داد...تا مردم در پرتو آن از داد و ستد سود برند و کرایه دهندگان و شترداران، از این تجارت بهره مند گردند.

(سلامتی بدن)، قال علی بن الحسین(ع): «حُجّوا و اعتمروا، تصح ابدانکم» ـ وسائل8/7 :حج و عمره به جای آورید تا بدن هایتان سالم بماند.

(سودهای معنوی)، قال علی(ع): «فرض علیکم حج بیته،...یحرزون الارباح فی متجر عبادته» ـ نهج البلاغه/خطبه1  :(دعوت شدگان به حج)سودهای فراوان(معنوی) از این تجارتگاه عبادت الهی به دست می آورند.

(شفاعت حجگزار)، قال الصادق(ع): «انّ الحاج لیشفع فی ولده و اهله و جیرانه» ـ مستدرک الوسائل 8/50 : کسی که حج گزارد، می تواند برای فرزند و همسر و همسایه اش شفاعت کند.
قال رسول الله(ص): «من خرج حاجا یرید وجه الله...شُفِّعَ فیمن دعا له» ـ حلیه الاولیاء7/235 :کسی که به قصد حج بیرون رود در حالی که تنها رضایت خدا را در نظر داشته باشد خداوند...شفاعت او را دربارۀ کسی که دعایش میکند، می پذیرد.

(شناخت آثار پیامبر)، قال الصادق(ع): « فجُعل فیه الاجتماع من المشرق و المغرب...لتعرف آثار رسول الله و تعرف اخباره و لا تنسی» ـ وسائل8/9 :خداوند(درحج)اجتماع مردم را از شرق و غرب قرار داد...تا به آثار رسول خدا(ص) و اخبار او آشنا شوند و (آنها را) به فراموشی نسپرند.

(طلب فزونی از خداوند)، قال الرضا(ع): «انما امروا بالحج لعلّه الوفاده...وطلب الزیاده» ــ عیون2/90 :مردم به حج دعوت شدند تا مهمان خداوند باشند...وطلب فزونی کنند.

آ(ظلم ستیزی)، قرآن: «و من یرد فیه بالحاد بظلم نذقه من عذاب الیم» ـ حج/25 :هر کس هر کس بخواهد در این سرزمین به انحراف و ستم روی آورد، عذاب دردناکی به او می چشانیم.
قال علی(ع): «...لانها بکّت رقاب الجبارین و المذنبین» ــ بحار96/85 :(مکه را بکه گفته اند)زیرا گردنکشان و تبهکاران را در هم می کوبد.

(عبادت خداوند)، قال الصادق(ع): «هذا بیت استعبد الله به خلقه، لیختبر طاعتهم فی اتیانه» ـ کافی4/197 :این خانه ای است که خداوند به وسیلۀ آن بندگانش را به عبادت خود فرا خوانده است تا میزان طاعتشان را بیازماید.

(غفران الهی)، قال رسول الله(ص): «حُجّوا، فان الحج یغسل الذنوب» ـ درالمنثور1/507 :حج کنید که حج گناهان را می شوید.
قال رسول الله(ص): «تابعوا بین الحج و العمره، فانهما ینفیان الفقر و الذنوب» ـ کافی4/255 :پیوسته حج و عمره گزارید که فقر و گناهان را از بین می برند.
قال علی(ع): «حج البیت و اعتماره...فانهما یرحضان الذنب» ــ نهج البلاغه/خطبۀ110 :حج و عمرۀ بیت الله الحرام گناهان را شستشو می دهند.
قال زین العابدین(ع): «الحاج مغفور له، و موجوب له الجنه» ــ مکارم الاخلاق1/519 :حج گزار آمرزیده است و بهشت بر او واجب شده است.
قال الصادق(ع): «من حج یرید به الله ولا یرید به الریاء ولاسمعه غفر الله له البته» ـ ثواب الاعمال/108 :هرکس حج گزارد برای خدا و قصد ریا و به گوش مردم رساندن آن را نداشته باشد، مسلماً خدا او را می آمرزد.
قال الباقر(ع): «و الخروج منها خروج من الذنوب» ـ صهبای حج/471 :خروج از حج، خروج از گناهان است.

(فقر زدایی)، قال رسول الله(ص): «الحج ینفی الفقر» ـ بحار77/62 : حج، فقر را از بین می برد.
قال رسول الله(ص): «حجوا لن تفتقروا» ـ جعفریات/65 :حج گزارید تا هرگز فقیر نشوید.
قال علی(ع): «حج البیت و اعتماره، فانهما ینفیان الفقر» ـ نهج البلاغه/خطبۀ110 :حج خانۀ خدا و عمرۀ آن، فقر را زایل می کنند.
قال الکاظم(ع): «الحاج لایملق ابداً» ـ وسائل8/75 :حج گزار هرگز تهی دست نمی گردد.

(قیام به قسط)، امام خمینی: «حج، این کنگرۀ سراپا سیاست،...برای قیام به قسط است.» ـ صحیفۀ نور2/18

(قیام مردمی)، قرآن: «جعل الله الکعبه البیت الحرام قیاما للناس» ـ مائده/96 :خداوند، کعبه این خانۀ محترم را، وسیلۀ قیام مردم قرار داد.

(محو شخصیت های کاذب)، قال علی(ع): «...قد نبذوا السرابیل وراء ظهورهم» ـ نهج البلاغه/خطبۀ192 :راهیان بیت الله، لباس های خود را که نشانۀ شخصیت کاذب هر فرد است، (جهت احرام) درآورده و پشت سراندازند.

(معارفۀ مردمان)، قال الصادق(ع): «وجعل فیه الاجتماع من الشرق و المغرب لیتعارفوا» ـ وسائل8/9 :خداوند در حج اجتماع مردم را از شرق و غرب قرار داده است تا یکدیگر را بشناسند.
امام خمینی: «حج بهترین میعادگاه معارفۀ ملت های اسلامی است که مسلمانان با برادران و خواهران دینی و اسلامی خود از سراسر جهان آشنا شوند.» ـ صحیفۀ نور/ج19/ص202.

(منافع عمومی)، قرآن: «و اذّن فی الناس بالحج...لیشهدوا منافع لهم» ـ سورۀ حج/27 :مردم را به حج فرمان ده...تا در آن منافع خود را ببینند.
قال الرضا(ع): «الحج...مع ما فی ذلک بجمیع من المنافع فی شرق الارض و غربها و من فی البرّ و البحر ممن یحجّ و ممن لایحجّ» ـ عیون اخبار الرضا/باب34 :در حج منافعی است برای تمامی مردم شرق و غرب زمین و آنان که در دریا و خشکی به سر می برند، چه آنها که حج می گزارند و چه آنها که حج گزار نیستند.

(مهمانی خداوند)، قال الرضا(ع): «و علّه الحج، الوفاده الی الله تعالی» ـ عیون2/9 :حج ورود به مهمانی خداوند است.
قال علی(ع): «حاجی و معتمر مهمان خدا هستند و بر خداوند است که واردین بر خود را گرامی دارد.» ـ معاریف/حج.
پیامبر(ص): «حج گزاران و عمره گزاران میهمانان خداوندند و او خواستۀ آنان را تأمین و دعایشان را مستجاب می نماید.» ـ حج و عمره در قرآن و حدیث/165.
قال الباقر(ع): «الحج و العمره، سوقان من اسواق الجنه، اللازم لهما من اضیاف الله» ـ من لا یحضره الفقیه2/143  :حج و عمره دو بازار بهشت اند، که ملازم آن دو، مهمان خداوند است.

(نجات از هلاکت)، قال علی(ع): «لاتترکوا حج بیت ربکم فتهلکوا» ـ ثواب الاعمال/212 :حجِ خانۀ خدایتان را ترک نکنید، که هلاک می شوید.
امام صادق(ع): «ما دامت الکعبه قائمه و یحجّ الناس الیها لم یهلکوا» ـ احکام و اسرارحج/46 :تا کعبه برپاست و مردم حج آن را به جای می آورند، هلاک نخواهند شد.

(نمایش قدرت)، قال علی : «الله الله فی بیت ربکّم، لاتخلّوه ما بقیتم، فانّه ان ترک لم تناظروا» ـ نهج البلاغه/نامه47 :خدا را، خدا را، در مورد خانۀ خدایتان، آن را هرگز خالی نگذارید که اگر آن خانه(حج) را ترک کنید، مورد توجه و نگاه قرار نمیگیرید.
امام خمینی: «حج عرصۀ نمایش و آئینۀ سنجش استعدادها و توان مادی و معنوی مسلمانان است.» ـ صحیفۀ نور21/77.

(نور الهی)، امام صادق(ع): «الحاج لایزال علیه نورالحج، مالم یُلِمّ بذنب» ـ وسائل8/68 :حجگزار تا وقتی گناه نکرده، همواره نور حج با اوست.

(وحدت مسلمین)، امام خمینی: «باید بدانیم که یکی از فلسفه های مهم اجتماع عظیم از سراسر جهان در این مقام مقدس و مهبط وحی، به هم پیوستن مسلمانان جهان و تحکیم وحدت بین پیروان پیامبر اسلام و پیروان قرآن کریم در مقابل طاغوت های جهان است» ـ صحیفۀ نور19/202.

(وسعت رزق)، قال علی بن الحسین(ع): «حُجّوا و اعتمروا...تتّسع ارزاقکم» ـ وسائل الشیعه8/5 :حج و عمره انجام دهید...تا روزیتان افزون گردد.

(هدایت جهانیان)، قرآن: «انّ اوّل بیت وضع للناس للذی ببکّه مبارکاً و هدیً للعالمین» ـ آل عمران/96 :نخستین خانه ای که برای مردم وضع شد، همانست که در مکه مبارک است و هدایتی برای جهانیان است.

(همراهی با مردم)، قرآن: «ثم افیضوا من حیث افاض الناس» ـ بقره/195 :پس از آن شما هم از همان جا که مردم کوچ می کنند( به سوی سرزمین منا) کوچ کنید.

(هم نشینی با پیامبران)، قال الصادق(ع): «من حج هذا البیت بِنیّه صادقه، و نفقه طیبه، اجعله فی الرفیق الاعلی مع النبیین و الصدیقین و الشهداء و الصالحین» ـ وسائل8/102 :کسی که با نیت صادق و مال حلال حج گزارد، در قیامت او را کنار انبیاء و صدیقین و شهدا و صالحان قرار خواهم داد.

(یاد قیامت)، قال الصادق : «ان الله تعالی لم یفرض الحج...الا للاستعانه و الاشاره الی الموت و القبر و البعث و القیامه» ـ محجه البیضاء2/208 :خداوند واجب نگردانید حج را، مگر برای...استعانت و توجه به مرگ و قبر و بعث و قیامت.

(یاری امام)، قال الباقر : «امروا ان یتطوفوا بهذا، ثم یأتونا فیعرفونا مودّتهم ثم یعرضوا علینا نصرهم» ـ مستدرک الوسائل10/182 :به مردم دستور داده شده است که طواف به جا آورند، آنگاه به سوی ما آیند و دوستی خود را نمایان سازند و یاری خود را به ما عرضه نمایند.

دانشنامه حج، رضا کریمی واقف، 1392، جامی