خَدیجَه سلام الله علیها بنت خُوَیلِد بن اَسَد بن عَبْدالعُزَّی بن قُصَی
حضرت خَدیجَه سلام الله علیها پانزده سال مانده به عامالفیل ، مطابِقِ با شصت و هشت سال قبلاز هجرت متولّد شدند . نامِ مادرِ ایشان فاطِمَه دخترِ زائده بن اَصَمّ از بَنی مَعیص بن عامِر بن لُؤَی میباشد . خَدیجَه سلام الله علیها بانوئی شریف ، عفیف ، ثروتمند و تجارتپیشه بود . ویکه مردانی را برای بازرگانی و تجارت اجیر میکرد ، با شنیدنِ اخبارِ راستگوئی ، امانتداری و مکارمِ اخلاقِ رسولخدا(ص) ، پیشنهادِ انجامِ سفری تجاری به شام و پرداختِ اُجْرَتی افزون بر دیگران رابا آنحضرت مطرح کرد . رسول گرامی اسلام(ص) ضِمنِ قبولِ پیشنهاد ،رهسپارِ شام شدند . مَیسَرَه : غلامِ خَدیجَه سلام الله علیها در این سفر شرکت داشته و پساز بازگشت ، مشاهداتِ خود را از پاکی ، صداقت ، رفتار و خصوصیاتِ آنحضرت بازگوکرد . خَدیجَه سلام الله علیهاکه گوشِ جان به سخنانِ غلامِ خود سپرده بود ، با تمامِ وجود جذب و شیفته ویژگیهای منحصربفردِ آنجناب گردید .
بنت خُوَیلِدسلام الله علیها پیش از اسلام ، به عقدِ اَبوهالَه : مالِک بن بَناش تَمیمی درآمده بود . حاصِلِ این ازدواج پسری به نامِ هِنْد بن اَبی هالَه بود که رَبیبِ خاتم النّبیین(ص)محسوب میگردید . هِنْد وَصّاف بود و شمایلِ رسول اکرم (ص) را برای امام حَسَن(ع) توصیف میکرد . وی از بَدْریون بوده و بنا به قولی در نبرد اُحُد نیز حضور داشت . ایشان سرانجام تحتِ فرمانِ علی (ع) عازِمِ جنگ جَمَل شد و در رکابِ آنحضرت ، جانِ خود را تقدیمِ اسلام کرده و شهید گردید .
حضرت امام حَسَن (ع) از هِنْد بن اَبی هالَه به عنوانِ خالی (دائیام) یاد نموده و از وی حدیث نقل کرده است .
پساز درگذشتِ اَبی هالَه ، حضرت خَدیجَه سلام الله علیها به عقدِ عُتَیق بن عائِذ بن عَبْدالله بن عُمَر بن مَخْزُوم درآمد . حاصِلِ این ازدواج دختری به نامِ هِنْد بود . رشته زندگی حضرتِ خَدیجَه سلام الله علیها با عُتَیق نیزبا مرگِ وی از هم گسست .
با فوتِ عُتَیق ، مشهورترین و ثروتمندترین رِجال قُرَیش از قبیلِ :عُقْبَه بن اَبی مُعَیط ، اَبوجَهْلْ ، اَبوسُفیان و ... پیشنهادِ ازدواج با خَدیجَه کُبرَیسلام الله علیها را مطرح کردند لکن موردِ موافقتِ ایشان قرار نگرفت .
انتشارِ هر چه بیشتر اخبارِ صداقت و کراماتِ پیامبر خدا(ص) ، اشتیاق و تمایلِ خَدیجَه سلام الله علیها جهتِ ازدواج با آنحضرت را افزایش داد و سرانجام آن بانوی بزرگوار ، علاقمندی خود را به اطّلاعِ ایشان رسانید .
پیامبر (ص)پساز مشورت با عموهای خودشان ، باتّفاقِ حَمْزَه بن عَبْدالمُطَّلِب(ع) ، برای خواستگاری از خَدیجَه سلام الله علیهاکه در آن زمان چهل سال سِنّ داشت ، نزدِ پدرِ ایشان : خُوَیلِد بن اَسَدرفتند .
اَبوطالب خُطْـبَه عقد را در حضورِ عموهای دیگرِ آنحضرت ایراد کرد . مَهْریه خَدیجَه سلام الله علیها بیست شتر تعیین گردید .
خَدیجَه بنت خُوَیلِد سلام الله علیها قبل از تشرّف به اسلام ، آئینِ مسیحی داشته و نامش طاهِرَه بود . آن خاتونِ بزرگوار اوّلین همسرِ گرامیرسول مُکرَّم اسلام(ص) و دوّمین نفری است که بعد از علی(ع) به پیامبر (ص) ایمان آوَرْد . بنا به قولی دیگر ، وی اوّلین کسی است که رسالتِ آنحضرت را پذیرفت . رجوع به علی بن اَبیطالب (ع)
خَدیجَه سلام الله علیها از جانبِ پیامبر گرامی اسلام(ص) به کُبْرَیملقّب گردید . بنت خُوَیلِدسلام الله علیها مدّتِ بیست و پنج سال اِفتخارِ زندگی مشترک با آنحضرت را دارا بود .فرزندانِ خَدیجَه سلام الله علیها دو پسر و چهار دختر بودند . اسامی شریفِ آنان عبارت است از : قاسِم ، عَبْدالله ، زَینَب ، رُقَیه ، اُمّ کُلْثُومو فاطِمَه سلام الله علیها .
اولادِ حضرت محمّد(ص) به غیر از ابراهیمکه مادرش : مارِیه قِبْطِیه میباشد ، هَمَه از اُمُّ الْمُؤْمِنین : خَدیجَه سلام الله علیها متولّد شدهاند .
فاطِمَه زَهْراء سلام الله علیها تنها فرزندِ ایشان است که پساز رحلتِ پدرِ بزرگوارشان(ص) در قیدِ حیات بود .
قاسِم نخستین فرزندِ پیامبر خاتَم(ص) از خَدیجَه سلام الله علیها میباشد و به همین علّت آنحضرت کُنیه ابوالقاسِم را انتخاب فرمودند .
اسامی فرزندانِ رسول خدا(ص) که بعد از اسلام در مکّه متولّد شدندعبارتست از فاطِمَه سلام الله علیها و عَبْدالله .
ابراهیم بن محمّد(ص) نیز پساز هجرت ، در مدینه چشم به جهان گشود .
زَینَب بزرگترین دخترِ خَدیجَه سلام الله علیها است . ایشان پیشاز اسلامبا پسرخالهاش : اَبوالعاص بن رَبیع ازدواج کرده و صاحبِ دختری به نامِاُمامَه شد . اُمامَه بسیار موردِ محبّتِ پیامبر خدا(ص) بود وپساز شهادتِ فاطِمَهسلام الله علیها و بنا به وصیتِ ایشان ، به عقدِ امامعلی(ع)درآمد .
حضرت خَدیجَه سلام الله علیها با فداکاری ، ایثار و گذرانِ سختترین شرایط در جوارِ رسول گرامی اسلام(ص) ، تمامِ اموال و امکاناتِ خدادادی و سلامتی خود را جهتِ پیشبردِ اسلام ، متواضعانه و خالصانه تقدیم نمود .آن همسرِ والامقام و بانوی ارجمند ، در شِعْب اَبوطالب با کمبودها و تنگناهای معیشتی طاقت فرسائی مواجه بوده و فرمودند :
از دارائی و اموال ، تنها دو پوست برایمان باقی ماندهکه روزها آن را زیــر انـدازِ علـف ِگوسفنــدان قرار داده و شبهــا رو انــدازِ خـود میکنیم .
خَدیجَه سلام الله علیها : همسرِ مُنجی عالَم بشریت ، حضرت خَتمی مَرْتَبَتمحمّد مُصْطَفَی(ص) ، مادری است که بهترین بانوی دو عالم : فاطِمَه زَهْرای اَطْهَر سلام الله علیها را در دامانِ پاکش پرورش داد . اُمُّ المُؤمِنین خَدیجَه علیهاالسّلام یکی از چهار خاتونِ رفیعالشَّأن و عظیمالمرتبهدر جهان است که بهترین زنانِ بهشت محسوب میگردند .
آن عَفیفَه شریفَه ، همراه با امام علی(ع) در هر مکانی که احتمال داشت رسول خدا(ص) توسّطِ دشمنانِ اسلام نگهداری و یا در اثر تهدید و آزار و اذیتِ آنان پنهان شده باشند ، به جستجوی آنحضرت پرداخته و آب و غذای ایشان را تأمین میکردند تا در اثر تشنگی و یا گرسنگی صدمه ندیده و از پا در نیایند .
خَدیجَه سلام الله علیها ، در ماجرای شِعْب اَبوطالب ، مدّتِ سه سال سختترین دوران را پُشتِ سَر گذاشته و نستوه و مقاوم ، مجاهدت کردند بطوریکه سلامتی خود را از دست داده و کمکم رنجور شدند .مسلمانان در سال نُهُم بعثت از شِعْب خارج شدند . اَبوطالب یکسال بعد ازآن وفات یافت . حضرت خَدیجَه سلام الله علیها چند روز پساز درگذشتِ اَبوطالب و همزمان باسال دهم بعثت ، در سِنِّ شصت و پنج سالگی دعوتِ حقّ را لبّیک گفته و دارِ فانی را وَداع کردند . بدنِ مطهّر و مبارکِ ایشانبه حَجون مکّه و در مَحَلّی معروف به قبرستانِ اَبوطالب انتقال و به خاک سپرده شد . در اَثَرِ این حادثه ، بزرگترین ضَربَه روحی بر سَروَر و رحمتِ عالمیان ، حضرت رسول(ص) وارد گردید .
پیامبر اکرم(ص) سال دهم بعثت را که دو یارِ باوفایشان : خَدیجَهکُبْرَیسلام الله علیها و اَبوطالب ، از دنیا رفته بودند ، سال حزن و اندوه نامیدند .
آنجناب هرگز مهربانیها و فداکاریهای اوّلین همسرِگرامی و بزرگوارشان را فراموش نکرده و در هر فرصتی ، با ذکرِ نام بر ایشان درود میفرستادند .
از عایشَه روایت شده است که رسول الله(ص)گاه و بیگاه از خَدیجَه سلام الله علیها یاد کرده و هیچگاه از ثَناءْ و اِستغفار برای او خسته و ملول نمیشدند .
عایشَه می افزاید : پیامبر (ص) روزی نامِ خَدیجَه سلام الله علیها را بر زبان آوردند . در آن حال مرا غیرت دست داد و خِطاب به آنحضرت عرضکردم : خدای تعالی زنِ پیر و بزرگسالی را بُرْد و درعِوَضِ آن ،زنی جوان و بهتر به تو داد ... . عایشَه در ادامه میگوید : ناگاه دیدم غضب بر چهره آنحضرت مستولی شده و فرمودند : والله چُنین نیست .او به من ایمان آورد وقتی مردم کافر بودند و جای داد مرا هنگامیکه آنان رهایم کردند و تصدیق کرد مرا ، وقتی قولم را دروغ پنداشتند و روزی شد مرا از او فرزندان ، زمانیکه دیگران از ولد محروم بودند . عایشَه در ادامه اظهار داشت : پیامبر خاتم(ص) این جملات را تا یک ماه ،هر روز صبح و شب تکرار میکردند .
منبع: سیمای صدر اسلام، علی شهبازی، 1392، سازمان عقیدتی سیاسی ارتش جمهوری اسلامی ایران
1- کشف الغُمَّة ، ج 2 ، ص 79 ، مُتَرْجَم .
2- همان ، ص 73 ، مُتَرْجَم - سیرَةِ نبویَّة، ج 1، ص 123 الی 125، مُتَرْجَم .
3- رَبیب : ناپسری ، پسرخوانده .
4- عابِد هم ذکر شده است .
5- عَمْرو نیز آمده است .
6- هِنْد : در زبان عرب به زن و مرد اطلاق می گردد .
7- تاریخ پیامبر اسلام ، ص56 و 57 – کتاب های تاریخ یعقوبی، ج 1، ص 390، مُتَرْجَم و حیاة القلوب ، ج 3 ، تاریخ پیامبر اسلام ، ص 349 ، بحث شوهرانِ حضرت خدیجة سلام الله علیها در دوران جاهلیّت را بدون ذکر نام مطرح کرده اند– در کُتُبِ فروغ ابدیّت ، ج1 ، ص 198 ، سیرَةِ نَبَویَّة ، ج2 ، ص 384 ، مُتَرْجَم ، تاریخ طَبَری ، ج 2 ،ص 411 و کشف الغُمَّة ، ج 2 ، ص 76 ، مُتَرْجَم ، نام عُتَیِّق را مقدّم بر اَبوهالَة آورده اند . در بعضیکتابها ، ازدواجهای اوّل و دوّم حضرت خدیجةکُبرَیسلام الله علیها در دورانِ جاهلیّت کاملاً نفی گردیده و حضرت محمّد را اوّ لین شوهر آن بَیگُمِ زنانِ عالم دانستهاند . رجوع به : الاستغاثة ، ج 1 ، ص 70 ، ابوالقاسم علی الکوفی ، دلائِل النَبُوَّة ، ج1 ، ص178 ، چاپ ریاض ، سال 1409 قمری ، ابوالقاسم اسماعیل بن محمّد اصفهانی و ... .
8- سیرَةِ نبویَّة ، ج1 ، ص123 الی 125 ، مُتَرْجَم - کشف الغُمَّة ، ج2، ص76، مُتَرْجَم ، مَهْریَّه حضرت خدیجة سلام الله علیها را دوازده اَوقیَّة طلا ذکر کرده است .
9- حَیَوة القُلُوب ، کتاب دوّم ، ص 254 .
10- تاریخ طَبَری ، ج2 ، ص 35 –تاریخ یعقوبی ، ج1 ، ص 3 و 452 ، مُتَرْجَم –طبقات الکبری ، ج3 ، ص2 و 3، و ج1 ، ص 122 ، مُتَرْجَم –سیرَةِ نبویَّة ، ج1 ، ص 125، مُتَرْجَم .
11- بنا به روایتی زَیْنَب ، اُمِّ کُلْثُوم و رُقَیَّة ، فرزندانِ حضرت خَدیجَةسلام الله علیها و یا اولادِ خواهرِ ایشان بودند که پس از فوتِ مادرشان ، در بیت رسول خدا پرورش یافته و لِذا رَبائِبِ (دخترانِ همسرِ) آنحضرت محسوب می شوند. رجوع به محمّد بن عَبْدالله، پاورقی .
12- اسامی سه بانوی دیگر عبارت است از : حضرت فاطِمَةِ زهرا سلام الله علیها ، حضرت مریم سلام الله علیها و آسِیَة بنت مزاحم : همسرِ فرعون.
13- کشف الغُمَّة ، ج 2 ، ص 79- 78 ، مُتَرْجَم . تصویری از مَحَلِّ سکونت و مَقْبَرَةِ حضرت خَدیجَة سلام الله علیها در پایان کتاب آمده است.