حَمْزَه بن عَبْدالمُطَّلِب بن هاشِم - اَبو عُمارَه - اَبو یعْلَی
حَمْزَه(ع)از صَحابَه کرام و عموی بزرگوار رسول خدا(ص) میباشد که دو یا چهار سال از آنحضرت بزرگتر بود . ثُوَیبَه : کنیزِ اَبولَهَب مسئولیتِ شیردهی ایشان را برعُهْدَه داشت .نامِ مادرِ حَمْزَه : هالَه بنت اُهَیب بن عَبْد مَناف است .
رسول اکرم (ص) برای انجامِ مراسمِ خواستگاری از خَدیجَه سلام الله علیها ، باتّفاقِ حَمْزَه(ع)نزدِ پدرِ آن بانوی مُکَرَّمَه : خُوَیلِد بن اَسَد بن عَبْدالعُزَّیرفتند ...... . رجوع به خَدیجَه بنت خُوَیلِدْ سلام الله علیها
اَبوجَهْلْ روزی در خانَه کَعْبَه با فحّاشی و توهین ، نسبت به ساحتِ مقدّسِ حضرت محمّد(ص) اِسائَه ادب کرده و ایشان را موردِ آزار و اذیت قرار داد .
حَمْزَه(ع)همزمان از شکار بازگشته و به طوافِ خانَه خدا آمده بود که از عملِ زشتِ اَبوجَهْلْ در موردِ برادرزادهاش مُطَّلِع گردید . وی بسیارناراحت شده و با کمانی که در دست داشت ، مُحْکَم بر فَرقِ سَرِاَبوجَهْلْکوبیده و گفت : محمّد(ص) را دشنام میدهی درحالیکه من به دینِ او هستم !؟
پخشِ اخبارِ اسلام آوردنِ حَمْزَه(ع) و حمایتِ ایشان از رسول خاتم(ص) موجب شد که مشرکین تا حدودی مزاحمتها و آزار و اذیتِ خود در موردِ آنحضرت و مسلمانان را کاهش دهند .
اَبو عُمارَه (ع) در غَزْوَه بَدْرْ رشادتهای بسیاری از خود نشان داده وشَیبَه بن رَبیعَه را نیز با ضَربَه شمشیر به قتل رسانید .
اَسْوَد بن عَبْدالاَسَد مَخْزُومی یکی از رزمندگانِ بیباک و گستاخِ قُرَیش محسوب میشد که در نبرد بَدْرْ سوگند یاد کرد از ذَخیره آب مسلمین نوشیده و یا حوض را منهدم نماید . در این هنگام حَمْزَه سَیدالشُّهَداء(ع) در برابرِ او قرار گرفته و با ضَربَه شمشیر ، یک پایش را از ساق قطع کرد . اَسْوَد برای اینکه به سوگندش جامه عمل بپوشاند ، کشانکشان خود را به مَنْبَعِ آبِ نیروهای اسلام رسانیدو در آن غوطهور گشت . وی در همان حال با دریافت ضَربَهای دیگر ازحضرت حَمْزَه (ع) کُشته شد .
اَبو عُمارَه (ع) در نبرد اُحُد ، حضوری فعّال و چشمگیر داشتهو لحظهای از جنگ و کارزار باز نمیایستاد . ایشان پساز علی(ع) و اَ بُودُجَانَه ، سوّمین افسری بود که شجاعانه از رسول اکرم (ص)دفاع میکرد .
حَمْزَه (ع) در نبرد اُحُد ، سه نفر دیگر از دشمنانِ اسلام به نامهای اَرْطاه بن عَبْد شُرَحْبیل ، عُثْمان بن اَبی طَلْحَه و سِباع بن عَبْدالعُزَّی را کُشت وسرانجام خودِ وی با پرتابِ زوبینی توسّطِ وَحْشی حَبَشی که در کمینِ ایشان نشسته بود به شهادت رسید . هِنْد : بنت عُتْبَه و مادرِ مُعاویه ، بعلّتِ درندهخویی و بغض و کینه عمیقش نسبت به مسلمانان ، بالای جِنازه مُثْلَه شدهحَمْزَه (ع) حاضر گشته و پساز شکافتنِ سینه وی ، جِگرِ او را به دندان گرفت امّا نتوانست آنرا فرو بَلْعیده و از دهان بیرون انداخت .
رسول الله(ص) در پایانِ نبرد ، بر جنازههای شهیدانِ اُحُد حاضر و ملاحظه فرمودند که شکمِ اَبو عُمارَه(ع) را شکافتهاند . آنحضرت از شدّتِ تَأثُّر اشک ریخته وگفتند : هرگز به مصیبتِ کسی مانندِ تو گرفتار نخواهم شد و در هیچ مقامی ، سختتر از این ،بر من نگذشته است . آنجناب سپس در حقِّ حَمْزَه سَیدالشُّهَداء(ع)دعا کرده و اظهار داشتند : اگر خداوند مرا بر قُرَیش مُسلّط گردانَد ،سی نفر و به روایتی تعدادِ بیشتری از مشرکین را متقابِلاً مُثْلَه خواهم کرد . در این هنگام خداوند آیه 126 سُورَه نَحْل را نازل فرمودند :
126) وَ ِانْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُوا بِمِثلِ مَا عُوْقِبْتُمْ بِهِ وَ لَئِنْ صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَیرٌ لِّلصّابِرِینَ
اگر مجازات میکنید نظیر آن عقوبت که دیدهاید ، مُقابَلَه کنیدو اگر بُردبار باشید همانا برای شکیبایان بهتر است .
با نزولِ این آیه ، رسول گرامی اسلام (ص) آنان را بخشیده و دیگران را نیز از مُثْلَهکردن نَهْی کردند .
صَفِیه بنت عَبْدالمُطَّلِب که با اَبو عُمارَه (ع) خواهر و برادرِ تنی بودند ، تلاش داشت بر جِنازه برادرش حاضر شود . رسول خدا(ص) خِطاب به زُبَیر بن عَوّ ام : فرزندِ صَفیه ، گفتند : مادرت را از اینجا دور کن تااین صَحْنَه دلخراش را نبیند ! صَفیه گفت : من میدانم که اومُثْلَه شده و این در راهِ خدا اندک است . پیامبر خدا(ص) اجازَه فرمودند صَفِیه بر پیکرِ حَمْزَه (ع) حضور یابد . بنت عَبْدالمُطَّلِب پارچهای را که همراه آورده بود به زُبَیرْ داده و گفت : برادرم را در این پارچه کفن کن !
حضرت حَمْزَه سَیدالشُّهَداء(ع) پساز پنجاه و هفت سال سِنّ ،در سال سوّم هجری به شهادت رسید . پیکرِ ایشان را با جِنازه مُثْلَه شده خواهرزادهاش : عَبْدالله بن جَحْش که پسرِ اُمَیمَه بنت عَبْدالمُطَّلِب میباشد ،در یک قبر نهادند . آرامگاهِ آنحضرت در اُحُد ،زیارتگاهِ مسلمانان است .
منبع: سیمای صدر اسلام، علی شهبازی، 1392، سازمان عقیدتی سیاسی ارتش جمهوری اسلامی ایران