حسان بن ثابت

حَسّان بن ثابِت بن مُنْذِر بن حرام بن عَمْرِو بن زَید بن مناه بن عَدِیبن عَمْرِو بن مالِک بن نَجّار اَنصاری خَزْرَجی
کُنیه مشهورِ او اَبوالوَ لید بوده و لکن به اسامی اَ بُوالمضرب ، اَ بُوالحِسامو اَ بُوعَبْدالرَّحْمَن نیز خوانده می‌شد .
حَسّان صادقانه معترف بود که مردِ جنگ نیست و رسول خدا(ص)نیز با آگاهی از این ویژگی ، به او فرصت داده بودند تا در تاریخ بعثت حضور داشته و لحظاتِ حسّاس را با سُرُودنِ اَشْعاری مناسب ماندگار نماید .
اَشعارِ حَسّان هم‌اکنون در تاریخِ اسلام موجود ‌و بسیار سودمند وقابِلِ بهره‌برداری می‌باشد . سیرَه‌نویسان از جمله اِبن هِشام در هر فصل از زندگی پیامبر (ص) ، بخشی را به سُرُوده‌های وی اختصاص داده‌اند .
حَسّان هرچند از جرأت و جسارت بهره‌ای نداشت مَعَ‌الوَصْف حَماسَه‌آفرینی و دلاورمردی‌های دیگران را ارج نهاده و با زبانِ شعرمی‌ستود . رجوع به صَفِیه بنت عَبْدالمُطَّلِب
وی هنگامِ نبردها در پُشتِ جبهه حاضر ‌شده و اَشْعاری بسیار جالبو جذّاب ، جهتِ اِرتِقاءِ روحیه رزمندگانِ اسلام می‌سُرُود کهاثراتِ فوق‌العاده‌ مثبتی بر روحیه آنان داشت .گفته‌اند ترس و بزدلی حَسّان از زمانی آغاز شد که صَفْوان بن مُعَطَّل با شمشیر ضَربَه‌ای به او نواخت .
رسول الله(ص) جهتِ دلجوئی و قدردانی از سَرایشِ اَشْعارِ فراوانشبرای دفاع از اسلام ، کاخی در مدینه به ایشان واگذار کردند .آن‌حضرت شیرین قِبْطی : خواهرِ مارِیه را نیز به وی بخشیدند کهعَبْدالرَّحْمَن بن حَسّان حاصِلِ این ازدواج می‌باشد .
یک روز در جلسه‌ای با حضور رسول اکرم (ص) ، شاعری به نامِ زِبْرِقان بن بَدْرْ از قومِ بَنی تَمیم ، اَشْعاری در موردِ افتخاراتِ قومِ خود قرائت نمود که مفهومِ اَشْعارش مؤیدِ برخورداری آنان از صفاتِمهمان‌نوازی ، اِطعامِ مساکین و ... بود . زِبْرِقان در شِعرِ خود تلاش می‌کرد تا اشتباهِ بَنی تَمیم درباره عدمِ پرداختِ خُمْس به نماینده آن‌حضرت را که عامِلِ برخورد با قَبیلَه بَنی تَمیم و اسارت عِدَّه‌ای از افرادِشان شده بود ، توجیه کند .
در این جَلَسَه حَسّان با سُرُوده‌ای در همان وَزْن و قافیه ، پاسخِ زِبْرِقان را به گونه‌ای داد که جای هیچ‌گونه خودنَمایی برای شاعرِ بَنی تَمیم باقی نَمانْدْ . این اقدامِ حَسّان موجبِ شادی پیغمبر خدا(ص) و مسلمانان ‌گردیده بطوری‌که آن‌حضرت در پایان فرمودند :حَسّان تا روزی کهدر موضِعِ دفاع از نبی خدا(ص) است ، از تأییدِ روح القُدُس بهره‌مند می‌باشد .
در داستانِ اِفک که شایعه اِتِّهامِ عایشَه ، به هنگامِ مراجعتِ نیروهای اسلام از غَزْوَه بَنی المُصْطَلِق مطرح گردید و خداوند با نزولِ آیه 11 سُورَه نور ، دامانِ وی را مُبرَّی از این تهمت‌ها دانست ، حَسّان یکی از تُهْمَت‌زنندگان بود و طِبقِ دستورِ پیامبر  خاتم(ص)حدّ زده شد . رجوع به غَزْوَه بَنی المُصْطَلِق
رحمت عالمیان(ص) در پایانِ موفقیت‌آمیزِ غَزْوَه حُنَینْ ، مصلحت دانستند به مردانی از قُرَیش و دیگر قبایلِ عَرَب ، بخشش‌های بیشتری از غنائِمِ جنگی اختصاص یابد . اجرای این تدبیر موجبِ ناراحتی عِدَّه‌ای از اَنصار شد .
حَسّان بن ثابِت یکی از معترضین بود و با سُرُودنِ قصیده‌ای ، گله‌مندی خود را از این نحوه تقسیم اظهار داشت ... .
اگرچه نخستین اَشْعارِ غرور‌آفرینِ حادثه مهمِّ غدیرِ خُم ، یادگاری از حَسّان ، شاعرِ پُرآوازه عصرِ بعثت است ، مَعَ الوَصف ایشان در فتنه‌هایربع قرنِ بعد از پیامبر خاتم(ص) ، هویتِ واقعی خویش را آشکار ساخته و یا با تغییرِ شخصیتِ خود ، در قِبالِ اصلاحات عَلَوی که جهتِ اِصلاح وکنترلِ سلطه‌گران اتّخاذ شده بود ، جانِبِ ستم و تبعیض را گرفت و علاوه بر تأیید و توجیهِ کارهای عُثْمان ، پس‌از پایانِ خِلافتِ او نیز از بَیعَت با امام علی(ع) امتناع ورزیده و مردم را به جنگ با آن‌حضرت تحریک کرد .
حَسّان یکی از مُخَضْرَمین بود¬ که به هنگامِ هجرتِ رسول گرامی اسلام(ص) شصت سال سِنّ داشت . اِبن سَعْد می‌گوید حَسّان نیمی از عُمْرِ خود رادر جاهلیت و نیمِ دیگر را پس‌از بعثت گذرانید و به این ترتیب مدّتِصد و بیست سال زندگی کرده است . او در پایانِ عُمْر نابینا شده بود . راجع به تاریخِ فوتِ وی اقوالِ مختلفی از قبیلِ سال‌های 40 ، 50 و یا 54 هجریذکر کرده‌اند .