حِجاز
در بخشِ شمالی و غربی شبه جزیره عربستان واقع شده و از سرزمینِ فلسطین شروع و تا مرزِ یمَن ، در کنارِ دریای سرخادامَه دارد .
این بخش از عربستان بعلّتِ اینکه مابینِ تِهامه و نَجْدْ قرار گرفته ،حِجاز نامیده شده است .
حِجاز دارای سه شهرِمهمِّ مکّه ، مدینه و طائِف و دو بندرِ حائِزِ اهمیت در کنارِ دریای سرخ به نامهای جَدّه (حوالی مکّه) و ینْبَع البَحْر (نزدیکی مدینه)می‌باشد .
شهرِ مکّه در درّه‌ای بینِ دو کوهِ اَبو قُبَیسْ و قَعیقَعَان واقع شده است . نامهای دیگرِ مکّه عبارت است از : بَلَدُالامین ، اُمُّ الْقُرَی ،بَکَّه و ....
خانَه کَعْبَه در قسمتِ انتهایی این درّه که بَطْحاء نام دارد قرار گرفته و به همین علّت همیشه در معرضِ خطرِ سِیلاب‌ها می‌باشد .اهمیتِ بازرگانی مکّه به این دلیل است که مهمترین مسیرِ تجاری یمَن به شام و مصر از آنجا می‌گذرد .
مردمِ مکّه در حدودِ دو قرن قبل از هجرت ، یعنی تا دورانِ حیاتِ قُصَی بن کِلاب : جدِّ چهارمِ پیامبر (ص) ، زندگی چادرنشینی داشتهو از آن به بعد ، جهتِ سکونت ، برای خود خانه‌های گِلیدرست کرده‌اند .
مدینه در پانصد کیلومتری شمالِ مکّه واقع و پیش از هجرتیثرب نام داشت .کوه‌های اطرافِ این شهر دارای چاه‌ها و چشمه‌های آب بوده که موردِ استفاده ساکنینِ مدینه النّبی قرار میگیرد . مرغوبیتِ لبنیاتِ مدینه در حِجاز معروف است .
کوه اُحُد در شش کیلومتری شمالِ مدینه قرار دارد .قبرستانِ بَقیع یا جَنَّت البَقیع در شرقِ مدینه ایجاد شده وبسیاری از صَحابَه پیامبر (ص) در آنجا به خاک سپرده شده‌اند . تربتِ پاکِ چهار ستاره درخشانِ آسمانِ ولایت به نامهای امام حَسَن مجتبی(ع) ،امام زین العابدین (ع) ، امام محمّد باقِر (ع) و امام جَعْفَر صادِق (ع)در بَقیع قرار گرفته است .
قُبـُورِ فاطِمَه بنت اَسَد : مادرِ امام علی (ع) ، عبّاس بن عَبْدالمُطَّلِب ومَدْفَنِ خواهرِ ایشان : صَفیه و مَحَلِّ دفنِ زوجاتِ پیامبر گرامی اسلام (ص) به استثناء حضرت خدیجه سلام الله علیها و مَیمونه ، در بَقیع می‌باشد .آرامگاهِ دو تن از دخترانِ رسول اکرم (ص) به نامهای زَینَب و اُمِّ کُلّثُوم و همچُنین آرامگاهِ عَقیل ، عَبْدالله بن جَعْفَر و اُمُّ البَنین : مادرِ حضرت اَبُوالْفَضْلْ(ع) نیز در بَقیع است . رجوع به بَقیع
بخشِ مرکزی و شرقی شبه جزیره عربستان به نامِ صحرای عَرَبمی‌باشد که مِنْطَقَه نَجْدْ و شهرِ ریاض : پایتختِ فِعلیعربستان در این بخشقرار دارد .
ساکنینِ عربستان از نژادِ سامی اندکه شرحِ آن در منابعِ روائی و تاریخی به ترتیبِ زیر آمده است :
الف : طِبقِ منابع روائی که مأخوذ از کتاب‌های یهود می‌باشد ، از ابتدا دو نژاد در جزیره العَرَب سکونت داشته‌اند .
1- نژادی که به یقْطان بن سام بن نوح (ع) خَتم می‌شود و پادشاهی سَباو همچُنین پادشاهی حِمْیرْ را در یمَنْ برقرار کردند .
2- نژادی که به اسماعیل بن ابراهیم خَتم می‌گردد و اوّلین تشکیلاتِ حکومتی را به وجود آوردند .
ب : مورّخین به طور‌ِکلّی عَرَب را به دو گروه تقسیم می‌کنند :
بائِدَه
باقیه
عدنانی
قحطانی
(مستقردرحجاز)(مستقر در یمَن)
اینان از فرزندان یعْرُب بن قحطان‌اند
عدنان
عَکّمَعَدَّ
در تقسیم‌بندی جمعیت‌ها و اقوامِ عَرَب ، اصطلاحاتی به کار می‌رود که عبارت است از :
شَعْبْ : به چند قَبیلَه اطلاق می‌شود . فی‌المثل خُزَیمَه ، شَعْبْ است .
قَبیلَه : به تعدادی عَمارَه گویند . به عنوانِ مثال کِنانَه را قَبیلَه می‌نامند .
عَمارَه : شامِلِ چندین بَطْنْ است . قُرَیش را عَمارَه می‌گویند .
بَطْنْ : از شُماری فَخْذْ تشکیل می‌گردد . قُصَی را بَطْنْ دانسته اند .
فَخْذْ : تعدادی فَصیلَه را در بر میگیرد . هاشِم ، فَخْذْ محسوب می‌شود .
فَصیلَه : معادِلِ خاندان است . عبّاس را فَصیلَه می‌نامند .
منبع: سیمای صدر اسلام، علی شهبازی، 1392، سازمان عقیدتی سیاسی ارتش جمهوری اسلامی ایران