شناخت دنيا
أعلام الدين عن أنس :قالوا : يا رَسولَ اللّه ، مَن أولِياءُ اللّه ِ الَّذينَ لا خَوفٌ عَلَيهِم ولا هُم يَحزَنونَ ؟ فَقالَ : الَّذينَ نَظَروا إلى باطِنِ الدُّنيا حينَ نَظَرَ النّاسُ إلى ظاهِرِها ، فَاهتَمّوا بِآجِلِها حينَ اهتَمَّ النّاسُ بِعاجِلِها ، فَأَماتوا مِنها ما خَشوا أن يُميتَهُم ، وتَرَكوا مِنها ما عَلِموا أن سَيَترُكَهُم ، فَما عَرَضَ لَهُم مِنها عارِضٌ إلاّ رَفَضوهُ ، ولا خادَعَهُم مِن رِفعَتِها خادِعٌ إلاّ وَضَعوهُ .
خُلِقَتِ الدُّنيا عِندَهُم فَما يُجَدِّدونَها ، وخَرِبَت بَينَهُم فَما يَعمُرونَها ، وماتَت في صُدورِهِم فَما يُحيونَها ، بَل يَهدِمونَها فَيَبنونَ بِها آخِرَتَهُم ، ويَبيعونَها فَيَشتَرونَ بِها ما يَبقى لَهُم .
نَظَروا إلى أهلِها صَرعى قَد حَلَّت بِهِمُ المَثُلاتُ ، فَما يَرَونَ أمانا دونَ ما يَرجونَ ، ولا خَوفا دونَ ما يَجِدونَ .
أعلام الدين ـ به نقل از اَنَس ـ :گفتند : اى پيامبر خدا! آن اولياى خدا كه هيچ بيم و اندوهى به آنان راه ندارد ،چه كسانى هستند؟
فرمود: «كسانى كه وقتى مردمْ ظاهر دنيا را ديدند ، آنها باطنش را ديدند. از اين رو، وقتى مردم به اكنونِ دنيا اهتمام ورزيدند ، آنها به آينده اش اهتمام نمودند. پس، از دنيا آنچه را كه ترسيدند آنان را بميراند ، ميراندند، و آنچه را كه دانستند به زودى تركشان خواهد كرد ، ترك گفتند . در نتيجه، هيچ چيزِ دنيا خود را به آنان عرضه نكرد ، مگر اين كه دست رد به سينه آن زدند، و هيچ رفعتى از دنيا در صدد فريب آنان بر نيامد ، مگر اين كه آن را پَست شمردند.
دنيا در نزد آنان كهنه شده است و آن را نو نمى كنند، و در ميانشان خراب گشته است و آبادش نمى كنند، و در سينه هايشان مرده است و زنده اش نمى كنند؛ بلكه ويرانش مى كنند و با آن ، آخرتشان را مى سازند، و آن را مى فروشند و با آن ، چيزى مى خرند كه برايشان مى ماند.
اهل دنيا را ديدند كه بر خاك در افتاده اند و انواع كيفرها[ى الهى] را چشيده اند. از اين رو، امنيّت را جز در آنچه اميد بدان دارند (بهشت) ، و ترس را جز در آنچه مى يابند (دوزخ) ، نمى بينند».
أعلام الدين : ص 338 ، الأمالي للمفيد : ص 86 ح 2 عن ابن عبّاس عن الإمام عليّ عليه السلام نحوه ، بحار الأنوار : ج 77 ، ص 181 ح 10 ؛ الزهد لابن حنبل : ص 78 ، حلية الأولياء : ج 1 ص 10 ، الأولياء لابن أبي الدنيا : ص 40 ، ح 18 ، تاريخ دمشق : ج 47 ، ص 466 كلّها عن وهب بن مُنبّه عن عيسى عليه السلام نحوه .