طبقات جويندگان دانش
عنه عليه السلام : العُلَماءُ باقونَ ما بَقِيَ الدَّهرُ ، أعيانُهُم مَفقودَةٌ ، و أمثالُهُم فِي القُلوبِ مَوجودَةٌ ، هاه (و) إنّ هاهُنا ـ و أشارَ بِيَدِه إلى صَدرِهِ ـ لَعِلما جَمّا لَو أصَبتُ لَهُ حَمَلَةً ! بَلى أصَبتُ لَقِنا غَيرَ مَأمونٍ ، يَستَعمِلُ آلَةَ الدِّينِ فِي الدّنيا ، و يَستَظهِرُ بِحُجَجِ اللّه ِ عَلى خَلقِهِ ، و بِنِعَمِهِ عَلى عِبادِهِ ؛ لِيَتَّخِذَهُ الضُّعَفاءُ وَليجَةً مِن دونِ وَلِيِّ الحَقِّ
أو مُنقادا لِحَمَلَةِ العِلمِ ، لا بَصيرَةَ لَهُ في أحنائهِ ، يَقدَحُ الشَّكُّ في قَلبِهِ بِأوَّلِ عارِضٍ مِن شُبهَةٍ
ألاَ ، لا ذا ، و لا ذاكَ ، فمَنهومٌ بِاللَّذّاتِ سَلِسُ القِيادِ ، أو مَغرِيٌّ بِالجَمعِ و الإدِّخارِ ، لَيسا مِن رُعاةِ الدِّينِ ، أقرَبُ شَبَها بِهِما الأنعامُ السّائمَةُ ! كَذلكَ يَموتُ العِلمُ بِمَوتِ
حامِليهِ . اللّهُمَّ بَلى لا تَخلو الأرضُ مِن قائمٍ بِحُجَّةٍ ظاهرٍ أو خافٍ مَغمورٍ ؛ لِئَلاّ تَبطُلَ حُجَجُ اللّه ِ و بَيِّناتُهُ ، و كَم و أينَ؟! اُولئكَ الأقَلُّونَ عَدَدا الأعظَمُونَ خَطَرا ! .
امام على عليه السلام : تا دنيا باقى است دانشمندان باقى اند، پيكرهايشان از ميان مى رود، امّا يادهايشان در دلها مى ماند. ـ حضرت آن گاه با دستش به سينه خود اشاره كرد و فرمود: ـ هان! در اين جا دانش فراوانى است، كاش براى آن حاملانى مى يافتم! البته تيز هوشانى هستند، امّا يا امين و مورد اطمينان نيستند؛ زيرا ابزار دين را براى دنيا به كار مى گيرند و نعمتهاى خدا و حجّتها و براهين او را وسيله سلطه گرى بر بندگان و دوستان او قرار مى دهند. يا در برابر حاملان حق منقاد و مطيعند، اما به پيچ و خمهاى حق آشنايى و بصيرت ندارند و با اوّلين شبهه اى كه پيش آيد آتش شك و ترديد در دلشان فروزان مى شود. هان! نه اين گروه صلاحيت برخوردارى از دانش مرا دارند و نه آن گروه. گروهى هم هستند كه آزمند لذّتهايند و رام شهوتها. گروهى هم شيفته گرد آوردن مال و اندوختن ثروتند. اين دو گروه دين نگه دار نيستند. ماننده ترين چيز به آنها، حيوانات چرنده اند! چنين است كه با مرگ
دانشمندان دانش نيز مى ميرد. آرى، البته زمين از كسى كه حجّت خدا را بر پاى دارد تهى نمى ماند كه او يا آشكار و شناخته شده است و يا ترسان و پنهان؛ براى اين كه برهانهاى خدا و نشانه هاى روشن او از ميان نرود. اينان چند نفرند و كجايند؟ شمار اينان اندك است و مقام و منزلتشان بزرگ!
الخصال : 186/257 .