اندازه پرداختن به آخرت
عنه عليه السلام :إنَّمَا الدَّهرُ ثَلاثَةُ أيّامٍ أنتَ فيما بَينَهُنَّ :
مَضى أمسِ بِما فيهِ فَلا يَرجِعُ أبَدا ؛ فَإِن كُنتَ عَمِلتَ فيهِ خَيرا لَم تَحزَن لِذَهابِهِ وفَرِحتَ بِمَا استَقبَلتَهُ مِنهُ ، وإن كُنتَ قَد فَرَّطتَ فيهِ فَحَسرَتُكَ شَديدَةٌ لِذَهابِهِ وتَفريطِكَ فيهِ . وأنتَ في يَومِكَ الَّذي أصبَحتَ فيهِ مِن غَدٍ في غِرَّةٍولا تَدري لَعَلَّكَ لاتَبلُغُهُ ، وإن بَلَغتَهُ لَعَلَّ حَظَّكَ فيهِ فِي التَّفريطِ مِثلُ حَظِّكَ فِي الأَمسِ الماضي عَنكَ .
فَيَومٌ مِنَ الثَّلاثَةِ قَد مَضى أنتَ فيهِ مُفَرِّطٌ ، ويَومٌ تَنتَظِرُهُ لَستَ أنتَ مِنهُ عَلى
يَقينٍ مِن تَركِ التَّفريطِ ، وإنَّما هُوَ يَومُكَ الَّذي أصبَحتَ فيهِ ، وقَد يَنبَغي لَكَ إن عَقَلتَ وفَكَّرتَ فيما فَرَّطتَ فِي الأَمسِ الماضي مِمّا فاتَكَ فيهِ مِن حَسَناتٍ ألاّ تَكونَ اكتَسَبتَها ومِن سَيِّئاتٍ ألاّ تَكونَ أقصَرتَ عَنها ، وأنتَ مَعَ هذا مَعَ استِقبالِ غَدٍ عَلى غَيرِ ثِقَةٍ مِن أن تَبلُغَهُ وعَلى غَيرِ يَقينٍ مِن اكتِسابِ حَسَنَةٍ أو مُرتَدَعٍ عَن سَيِّئَةٍ مُحبِطَةٍ، فَأَنتَ مِن يَومِكَ الَّذي تَستَقبِلُ عَلى مِثلِ يَومِكَ الَّذي استَدبَرتَ .
فَاعمَل عَمَلَ رَجُلٍ لَيسَ يَأمُلُ مِنَ الأَيّامِ إلاّ يَومَهُ الَّذي أصبَحَ فيهِ ولَيلَتَهُ ، فَاعمَل أو دَع وَاللّه ُ المُعينُ عَلى ذلِكَ.
امام على عليه السلام :روزگار ، سه روز است و تو در ميانه آنهايى :
ديروزى كه با هر آنچه در آن بود ، گذشت و هرگز برنمى گردد . پس ، اگر در آن نيكى انجام داده اى ، از رفتنش اندوهى ندارى و از آمدنش خوش حال گشته اى ، و اگر در آن [در انجام دادن اعمال نيك [كوتاهى كرده اى ، از رفتنش و كوتاهى كردنت در آن ، سخت افسوس مى خورى .
و تو ، در امروزى كه در آن به سر مى برى ، از فردايش خبر ندارى ، و نمى دانى ، كه شايد به آن نرسى و اگر هم برسى ، شايد در آن ، همان گونه كوتاهى ورزى كه در ديروزِ گذشته كوتاهى كرده اى .
پس ، از آن سه روز ، يكى ، روزى است كه گذشته است و تو در آن ، كوتاهى ورزيده اى ، و ديگرى ، روزى است كه چشم به راهش هستى و يقين
ندارى كه در آن ، كوتاهى نمى كنى . تنها روز تو ، آن روزى است كه تو در آن به سر مى برى ، و تو را سِزَد كه در كوتاهى كردن ديروزِ از دست رفته ات بينديشى و فكر كنى كه چه كارهاى نيكى را از دست داده اى و در صدد كسب آنها برنيامده اى و چه بدى ها و گناهانى كه در انجام دادنشان كوتاهى نكرده اى . و تو ، با اين حال ، با فردايى روبه رو هستى كه مطمئن نيستى بِدان مى رسى ، و يقين ندارى كه در آن ، كار نيكى (ثوابى) كسب مى كنى و يا از بدى (گناهى) تباه كننده[ى اعمال نيك] باز مى ايستى .
بنا بر اين ، حالتِ تو نسبت به روزى كه پيش رو دارى ، همانند روزى است كه پشت سر گذاشته اى . پس ، همانند كسى عمل كن كه از روزها اميدى ندارد ، مگر به همان روز و شبى كه در آن به سر مى برد . پس ، عمل كن يا وا گذار ، و خدا بر اين كار ، ياور است.
الكافي : ج 2 ص 453 ح 1 عن أبي حمزة عن الإمام زين العابدين عليه السلام .