مسجد ضِرار
اَبوعامِر راهِب : پدرِ حَنْظَله غَسیل الْمَلائِکَه در جنگ اُحُد علیه مسلمانان شرکت کرد . وی در پایانِ نبرد به دلیلِ رفتارِ سوء و خائِنانهاش و خوف از عکسالعملِ مسلمانان ، رهسپارِ مکّه شده و از آنجا عازِمِ طائِف و سپس به شام گریخت . اَبوعامِر رابِطَه خود با منافقینِ مدینه راحفظ میکرد و هیچگاه از ضَرْ بَهزدن به منافِعِ اسلام و مسلمین دست بر نمیداشت .
اَبوعامِر با ارسالِ نامَهای به مدینه ، همفکرانش را به ساختنِ مسجدی در مقابِلِ مسجد قُبا واداشت تا هنگامِ مراجعت از شام بتواند در آن مکان ،تحتِ پوششِ عبادت ، تَوطِئَه علیه اسلام را تداوم بخشد . مسجدِ مذکور توسّطِ دوازده نفر از منافقین ساخته شد که اسامی آنان عبارت است از :
1- مُعَتِّب بن قُشَیرْ
2- خِذَام بن خالِد
3- جاریه بن عامِر
4- بَحْزَج
5- ثَعْلَبَه بن حاطِب
6- نَبْتَل بن حارِث
7- زَید بن جاریه بن عامِر
8- بِجاد بن عُثْمان
9- اَبوحَبیبَه بن اَزْعَرْ
10- عَبّاد بن حُنَیف
11- مُجَمِّع بن جاریه بن عامِر
12- وَدیعه بن ثابِت
مُقارِنِ عزیمتِ رسول خدا(ص) به غَزْوَه تَبوک ، بِنای مسجدِ مذکور پایان یافته و آماده افتتاح گردید . منافقین از آنحضرت خواستند به منظورِ افتتاحِ مسجدِ یاد شده ، تبرّکاً در آنجا نماز بخوانند .
ایشان اجرای خواسته آنان را به زمانِ بازگشت از غَزْوَه تَبوک موکول فرمودند . تحلیلگران ، اِصرارِ منافقین برای ساختنِ پایگاهی در مدینه تحتِ پوششِ مسجد ، پخشِ اخباری مبنی بر قریبالوقوع بودنِتهاجمِ روم به مدینه و زمینهسازی دشمنانِ اسلام جهتِ اعزامِ علی (ع) به غَزْوَه تَبوک ، خصوصاً در شرایطِ دور بودنِ پیامبر (ص) و اصحاب از مدینه را با یکدیگر مرتبط دانسته و حاکی از تَوطِئَهای برنامهریزی شده قلمداد کرده و معتقد بودند که رسول اکرم (ص) آنرا احساس نموده وتأکیدِ آنحضرت راجع به عَدَمِ خروجِ علی(ع) از مدینه و تَعَلُّل برای اِقامَه نماز در مسجد ضِرار را مُؤیدِ این امر دانستهاند .
همزمان با بازگشتِ رسول خاتم(ص) از تَبوک ، منافقین تقاضای خود را برای افتتاحِ مسجدِ نوساخته خود ، پیگیری کردند .خداوند تبارک و تعالی با نزولِ آیات 107 الی 110 سُورَه توبه ،آن مسجد را مسجدِ ضِرار نامیده و از نیتِ سازندگانِ آن پرده برداشت .
107) وَالَّذِینَ اتَّخَذُوا مَسْجِداً ضِراراً و کُفْراً وَّ تَفریقاً بَینَ الْمُؤْمِنینَ و ...
107) گروهی (از اهلِ مدینه) هستند که برای ضَربَه زدن (به مسلمانان) و (تقویت)کُفر و تفرقهافکنی میانِ مؤمنان و مساعدت به کسانی که با خدا و رسولش(ص)در جنگ بودهاند ، مسجدی میسازند . آنها سوگند یاد میکنند که جُز نیکی نظری نداشتهایم امّا خداوند گواهی میدهد که دروغگوهستند .
108) هرگز در آن (مسجد برای عبادت) قدم مگذار ! بلکه شایسته است در مسجدِ قُبا که از نخستین روز ، بنیانش بر پایه تقوی گذاشته شده ،عبادت کنی ( زیرا ) در آن (مسجد) مردانی هستند که میخواهند پاکیزه باشند و خداوند پاکیزگان را دوست دارد .
109) آیا کسی که مسجدی را به جهتِ تقوای الهی و خشنودی او بر پا کرده بهتر است یا کسی که اساس کار خود را بر پایه سُستی بِنا نموده که ساختمان و سازنده آن در آتش فرو میریزد و خداوند گروهِ ستمگران را هدایت نمیکند .
110) این بِنائی که آنان بر کُفر و نفاق ساختند ، همواره عامل شکّ و تردید در دلشان خواهد بود تا زمانی که قلبهایشان پاره پاره شود (بمیرند)و خدا دانای حکیم است .
پیامبر گرامی اسلام(ص) پساز دریافتِ آیاتِ مذکور ، دستورِ تخریب و آتش زدنِ مسجد ضِرار را به مالِک بن دُخْشُم ، مَعْن بن عَدِی و عاصِم بن عَدِی صادر فرموده و مسجدِ یاد شده بلافاصِلَه منهدم گردید .
اَبوعامِر که دستورِ ساختِ مسجد ضِرار را داده بود ، چهل روز پسازتخریبِ آن فوت کرد . عَبْدالله بن اُبَی : رئیسِ منافقین و همپیمانِ اَبوعامِر نیز دو ماه پساز انهدامِ مسجدِ مذکور درگذشت .
منبع: سیمای صدر اسلام، علی شهبازی، 1392، سازمان عقیدتی سیاسی ارتش جمهوری اسلامی ایران
1- تاریخ طَبَری ، ج2 ، ص 374 .
2- تاریخ طَبَری ، ج 2 ، ص 374 .