محمد بن عمر بن واقد واقدی

محمّد بن عُمَرِ بن واقِد واقِدی مَدَ نی –اَبوعَبْدالله – واقِدی
واقِدی محدّثی موردِ وثوق ، مورّخی قدیمی و از سیرَه نویسانِ بزرگ می‌باشدکه غَزَواتِ پبامبر اکرم(ص) را ضبط کرده است .
ایشان ، در کتاب‌های خود به نام‌های سیره واقِدی و فتوح الشام ، از عُروه بن زُبَیرْ : برادرِ تنی عَبْدالله بن زُبَیرْ ، بسیار نقل می‌کند .
واقِدی همزمان با سال 130 هجری در مدینه به دنیا آمده و پس‌از کسبِ تحصیلاتِ لازم ، مُقارِنِ سال 180 هجری عازِمِ بغداد گردید .مأمون خَلیفَه عبّاسی مَنْصَبِ قاضی عسکر ِدر بغداد را به واقِدی سِپُرْده و او تا پایانِ عُمْر در این سِمَت باقی مانْد . به همین علّت گفته‌اند کهواقِدی از امتیازاتِ ویژه همکاری با دستگاهِ خِلافت برخوردار بودهو حتّی وی را وصی مأمون خوانده‌اند .
پایبندی واقِدی به روش‌های تاریخی موجِبِ آن شد که وی موردِ طَعْنِ اهلِ حدیث قرار گیرد .
هارون الرشید طَی سفری به مدینه ، برای بازدید از مناطقِ نبردِ غَزَوات و سَرایای صَدرِ اسلام ، از واقِدی بهره جسته است . وی دارای کتابخانَه بزرگی بوده که انتقال و جابجایی کتاب‌هایش توسّطِ یکصد و بیست مَرْکَب انجام می‌گردید . وجودِ‌کتاب‌هایی با نامِ مَولِد الحَسَن و الحُسَینْ علیهما السلام و مَقْتَل‌الحُسَینْ(ع) در تألیفاتِ واقِدی باعث شده که عِدَّه‌ای او را در شُمارِ عالِمانِ شیعی محسوب کنند . اِبن نَدیم بر این باور است که واقِدی تشیعِ خود را با تقیه ، پرده‌پوشی کرده است .
اِبن نَدیم اِدِّعای خود را متّکی به این عبارتِ واقِدی می‌داند که گفته است :
علی (ع) از معجزاتِ پیامبر (ص) بود . معجزه‌ای چون عصای مُوسَی(ع)و زنــده‌کــردنِ مُـــرده تـوسّــطِ عیسَــی(ع).
سید محسن امین نیز در این زمینه با اِبن نَدیم هم‌عقیده است لکن بزرگانی مثلِ شیخ طوسی ، چُنین باوری نداشته‌اند .
شیخ مفید ، واقِدی را تا حدودی عُثْمانی مذهب و علاقمند به علی (ع)دانسته است  .
مَغازی ، مشهورترین‌کتاب و مهمّ‌ترین اثرِ برجا مانده از واقِدی است که نشانگرِ کارِ بسیار گسترده و تَتَبُّعِ فراوانِ وی در جمع‌آوری اطّلاعاتِ مرتبط با دورانِ هجرت تا رحلتِ رسول خدا(ص) می‌باشد .
مَغازی واقِدی از نظرِ جُزئیات و اِرائَه حوادثِ ریز و درشت ،به مراتب بر سیره اِبن اِسحاق ترجیح دارد . واقِدی در تهیه این اثرِ ارزشمند ، از تمامِ منابِعِ شفاهی و مکتوب استفاده کرده و با کسبِ آگاهی از نَسَب‌شناسان و قبایلِ عَرَب و غیرِعَرَب و مسافرت به هَمَه مکان‌های وقوعِ جنگ‌های دورانِ بعثت، مجموعه ارزنده‌ای فراهم نموده است .با این وجود او در کتابِ خود هیچ سخنی از اِبن اِسحاق به میان نیاورده که این امر می‌تواند به دلیلِ مطعون بودن اِبن اِسحاق نزدِ اَهلِ حدیث باشد .
حُسْنِ بزرگِ واقِدی این است که عقایدِ خود را در نگارشِ مَغازی مهار کرده و مطالِبِ ناسازگار با باورهای شخصی‌اش را بصورتِ مستند آورده و لِذا امکانِ پژوهش و تحقیق برای نسلِ آینده بوجود آمده است .
واقِدی چهارکاتِب داشت که معروف‌ترینِ آنان محمّد بن سَعْدْ معروف به کاتِب واقِدی : اِبن سَعْدْ است. اثرِ معروفِ ایشان طبقات اِبن سَعْدْ می‌باشد .
جلدِ اوّل و دوّمِ طبقات اِبن سَعْدْ را می‌توان خلاصه‌ای از مَغازی واقِدی دانست ، هرچند که آن دو جلد از سیره اِبن اِسحاق نیز اثرپذیر بوده است .
طَبَری در کتاب‌هایش از واقِدی بسیار بهره‌گرفته بطوری‌که درکتابِ تاریخِ معروفِ خود ، سیصد و هشتاد و هفت مرتبه نامِ واقِدی را ذکر کرده است .
واقِدی به سال 207 ه.ق در بغداد وفات یافت .