محمد بن سعد بن منیع زهری

محمّد بن سَعْد بن مَنیع زُهْری بَصْری مُلقَّب به کاتِب واقِدی و مُکنّی به اَبوعَبْدالله
تاریخ و مَحَلِّ تولّدِ محمّد بن سَعْد را سال 168 هجری در بَصْرَهذکر کرده‌اند . خودش می‌گوید : مُقارِنِ سال 189 هجری ، برخی اساتید رادر مدینه ملاقات و از مَحْفلِ درسِ آنان خوشه‌چینی کردم و سپس با رسیدن به سِنِّ سی‌سالگی ، عازِمِ بغداد شده و کار با واقِدی را آغاز نمودم .
گویندکتاب‌های واقِدی را چهار نفر فراهم کرده‌اند که یکی از آنان محمّد بن سَعْد ، معروف به کاتِب واقِدی می‌باشد . محمّد بن سَعْدْ همان‌گونه که در کتابِ طبقاتش مشهود است ، علی‌رغمِ سُنّی‌بودن ، مانندِ سایرِ مورّخان ، موردِ طعنِ اصحاب حدیث قرار گرفت. در سال 218 هجری هنگامی‌که مأمون عبّاسی اعلام کرد : هَمَه باید به مسئله خلقِ قرآن اعتراف کنند ، ایشان نیز همراهِ دیگران ، نظرِ خَلیفَه را رسماً پذیرفت .
طبقات کُبری مشهورترین کتابِ کاتِب واقِدی می‌باشد که برای نخستین‌بار ، آگاهی‌های گسترده‌ای را دربارَه صَحابَه ، تابِعین و عالِمان ،تا زمانِ نویسنده کتاب اِرائَه می‌دهد .
طبقات را باید کتابی رجالی نیز دانست زیرا عِلاوَه بر شرحِ حالِ عالِمان و مُحَدِّثان ، به مَدْح ، ذَمّ ، ثِقَه و غیرِ ثِقَه بودنِ آنان هم پرداخته است .
جلدِ اوّلِ طبقات اِبن سَعْد دربارَه سیره نَبَویه و جلدِ دوّمِ آن فشرده‌ای از کتابِ مَغازی ، متعلِّق به استادِ اِبن سَعْد : محمّد بن عُمَر واقِدی می‌باشد . جلدِ دوّمِ طبقات از سیره اِبن هِشام نیز بَهرَه‌گرفته است .سایرِ مجلّداتِ طبقات به شرحِ حالِ اصحابِ پیامبر  ، تابعین وصاحبانِ حدیث می‌پردازد . عِلاوَه بر طبقات الکُبْرَی ،کتاب‌های طبقات صُغْرَی و اخبار النَّبی نیز به کاتِب واقِدی تعلُّق دارد.
محمّد بن سَعْد مُقارِنِ سال 230 هجری ، با شصت و دو سال سِنّوفات یافته و در گورستان باب‌الشامِ بغداد به خاک سپرده شد .
طبقات کُبری توسّطِ آقای مهدوی دامغانی به فارسی ترجمه شده است .