کعبه

کَعْبَه
از آیات 26 سُورَه حَجّ و 127 سُورَه بقره استنباط می‌شود کهخداوند تبارک و تعالی مَحَلِّ کَعْبَه را به حضرت ابراهیم(ع) نشان داده‌اند :وَ اِذْ بَوّأنا لِإِبْراهیمَ مَکانَ الْبَیتِ ... .
زمانی‌که مَحَلِّ خانَه کَعْبَه را برای ابراهیم(ع) آماده ساختیم .
وَ اِذْ یرْفَعُ اِبْرَاهِیمُ الْقَواعِدَ مِنَ الْبَیتِ وَ اِسْمَاعِیلُ ....
هنگامی‌که ابراهیم(ع) و اسماعیل(ع)دیوارهای خانَه خدا را بالابردند .
دستورِ برپایی حَجّ به شیوه کنونی ، در سال دهم هجری طبقِ آیه 27 سُورَه حَجّ بر پیامبر  اسلام(ص) نازل گردید .
وَ اَذِّنْ فِی النّاسِ بِالْحَجِّ یأتُوکَ رِجالاً وَ عَلَی کُلِّ ضَامِرٍ یأْتِینَ مِنْ کُلِ فَجٍّ عَمیق .
و مردم را دعوت عمومی به حجّ کن ! تا پیاده و سواره بر مَرْکَب‌های لاغراز هر راه دوری بسوی تو حرکت کنند .
کَعْبَه در طولِ تاریخ ، با حوادثِ گوناگونی مواجه گردیده است . پس‌از بعثت و در زمانِ حضرت رسول خدا(ص) ، کَعْبَه در اَثَرِ جاری شدنِ سیل ، تخریب شد . نیروهای یزید بن مُعاویه هم پس‌از شورشِعَبْدالله بن زُبَیر ، کَعْبَه را به آتش کشیدند .
متعاقباً حَجّاج بن یوسف جهتِ مبارزه با عَبْدالله بن زُبَیر ، کَعْبَه را موردِ حَمْلَه قرار داده و ویران ساخت .
قَرامِطَه ، فِرْقَه‌ای از اسماعیلیه بودند که مُقارِنِ سال930 میلادی ، ضِمنِ یورش به کاروان‌های حُجّاج ، سی‌هزار زُوّارِ خانَه خدا را کُشتند . مَحَلِّ قتلِ‌عامِّ دو هزار نفر از آنان در بَیت‌الله‌الحَرام می‌باشد . قَرْمَطیان حَجَرالاَسْوَد را نیز رُبوده و با خود به اَ لْحَسَاء بردند  لکن مدّتی بعد ،از بیمِ رُخ‌دادها و حوادثِ ناگوار ، آنرا بازگرداندند .
مسجدالحرام از زمانِ رسول خدا(ص) تاکنون در حالِ گسترش بوده و هم‌اینک مساحتِ آن بالغ بر دویست و بیست هزار متر مربع و دارای نُه گلدسته می‌باشد .
بلندی خانَه کَعْبَه در سال‌های آغازینِ بعثت نُه متر بود که طَی بازسازی‌های بعدی ، آن را چند مَرْحَلَه افزایش داده و هم‌اکنوناز سیزده و نیم متر ارتفاع ، برخوردار می‌باشد .
ساختمانِ خانَهکَعْبَه ، دارای چهار رُ کن و یا رأس می‌باشد که عبارتست از :
1- رُ کن اَسْوَد یا رُ کن حَجَر که حَجَرالاَسْوَد در آن نصب گردیده و چون به سَمْتِ شرق می‌باشد ، رُکن شرقی نیز نامیده‌ شده است .
2- رُ کن عِراقی که بسوی عِراق و شِمال است و آنرا رُ کن شِمالی هم می‌خوانند .
3- رُ کن شامی یا رُ کن مغربی که جهتِ شام و مغرب را نشان می‌دهد .
4- رُ کن یمانی و یا رُکن جنوبی که به طَرَفِ یمَن و جنوب می‌باشد .نقل است که بینِ رُ کن یمانی و حَجَرالاَسْوَد ، هفتاد پیامبر  علیهم السلام مدفون شده‌اند .
سایر مکان‌های کَعْبَه عبارت است از :
مُلْتَزَم : فاصِلَه رُکن اَسْوَدْ تا دربِ خانَه کَعْبَه می‌باشد . وجه تسمیه آن را اِجرای سُنَّتِ پیامبر (ص) و اَئِمَّه ذکر کرده‌اند که مردم به تَأَسّی ازمعصومین علیهم السلام، سَر ، صورت ، دست و سینه خود را به دیوارِ آنجا می‌چسبانند .
مُسْتَجار : مَحَلّی نزدیکِ رُ کن یمانی می‌باشد . سابقاً که خانَه کَعْبَه از دو درب برخوردار بود ، دربِ دوّم در آنجا قرار داشته است . بنا بر قولِ مشهور، مُسْتَجار نامِ همان دیواری می‌باشد که طِبقِ فرمانِ خداوندِ قادرِ متعال ، شکافته شد و فاطِمَه بنت اَسَد از آنجا واردِ خانَه کَعْبَه گردیده و حضرت علی (ع) را به دنیا آوَرْده است .
شاذَروان : برآمدگی شیب‌دارِ کوتاهی را گویند که در پایینِ دیوارهای خانَه خدا قرار دارد و نشانگرِ مَحَلِّ دیوارِ اوّلیه کَعْبَه می‌باشد .
مَقام ابراهیم : سنگی است به شکلِ مکعبِ مستطیل‌که چهل سانتی‌متر طول و چهل سانتی‌متر عرض و پنجاه سانتی‌متر ارتفاع دارد . جای پایی روی این سنگ موجود است‌ که آن را منسوب به ابراهیمِ خلیل(ع) دانسته‌اند . فاصِلَه مَقام ابراهیم(ع) تا دیوارِ خانَه کَعْبَه سیزده متر می‌باشد . گفته‌شده‌که آن‌حضرت برای ساختنِ کَعْبَه ، روی این سنگ می‌ایستاده‌اند .
حِجْر اسماعیل : نیم‌دایره‌ای است که از رُ کن عِراقی آغاز و تا رُ کن شامی ادامه می‌یابد .
حِجْرْ در لغت به معنای پناه است . حضرت اسماعیل(ع) و مادرِ مکرّمه ایشان در این مکان زندگی کرده و همانجا آرمیده‌اند .نقل است که هفتاد پیامبر  علیهم السلام در خاکِ مقدّسِ حِجْرْ مدفون شده‌اند . مَقامِ حضرت اسماعیل(ع)و هاجر سلام الله علیها از آنچُنان اهمّیتِ والائیبرخوردار بوده که مَحَلِّ سکونت و مَدْفَنِ آن دو بزرگوار ، به فرمانِ خداوند حُکمِ خانَه کَعْبَه را یافته و جُزْوِ مَطافِ مسلمانان قرارگرفته است .
حَطیم : زمینِ بینِ حَجَرالاَسْوَد ، زَمْزَم ، مَقام ابراهیم(ع) و قسمتی از حِجْر اسماعیل(ع) را گویند .
کلمه حَطیم به معنای فشرده و متراکم می‌باشد و چون ازدحامو فشارِ جمعیت در این مکان بیشتر از سایرِ قسمت‌های کَعْبَه است ،آن را حَطیم نامیده‌اند .
حدودِ یکصد نفر از پیامبر ان مِنْ‌جُمْلَه حضرات آدم ، نوح ، اِسحاق ، یعقوب و ... علیهم السلامدر مَحَلِّ حطیم به رحمتِ حقّ پیوسته‌اند .
از امام باقر(ع) روایت شده است که فضیلتِ حَطیم از هَمَه نقاطِخانَه خدا بیشتر است .
چاهِ زَمْزَم : ابراهیم خلیل‌الرَّحْمَن(ع) در اجرای فرمانِ خداوند تبارک و تعالی ، همسرِ وفادار و ایثارگرِ خود : هاجَر سلام الله علیها را همراه با فرزندِ شیرخوارش : اسماعیل(ع) ، به صحرای خشک و بی‌آب‌و‌علفِمکّه انتقال دادند .
در آن بیابانِ سوزان ، به ناگاه چشمه آبی از زیرِ پای اسماعیل(ع) جاری گشت .
پیدا شدنِ آب در مِنْطَقَه ، موجِبِ آبادانی و آمد و شدِ قبایل گردید .سال‌ها بعد ، چشمه مذکور را بنا به دلائلی مانندِ : حسادت‌ها ،کینه‌ورزی‌ها و کشمکش‌های قَبیلَه‌ای ، با سنگ و خاک پُر کردند و آبِ آن خشک شد .
عَبْدالمُطَّلِب با کوششِ پسرش : حارِث ، مجدّداً چاه را حَفْر نمودهو آبِ آن دوباره به جریان افتاد . فاصِلَه چاهِ زَمْزَم تا خانَه کَعْبَه ، هجده متر می‌باشد .
صَفا و مَرْوَه : نقل است‌که هُبُوط حضرت آدم(ع) از بهشتبر رویکوهِ صَفا ، و هُبُوط حضرت حَوّ ا بر روی‌کوهِ مَرْوَه بوده است .
فاصِلَه بینِ صَفا و مَرْوَه در حدودِ سیصد و هشتاد متر می‌باشد و هاجَر سلام الله علیها برای یافتنِ آب و رفعِ تشنگی فرزندش : اسماعیل(ع) ،هفت بار این مسیر را طَی کرده است .
کوهِ صَفا مکانی است که حضرت محمّد(ص) رسالتِ خویش رابا گفتنِ جمله : قُـــولُـــوا لا اِلـــهَ اِلَّا الله تُـفْـلِـحُـوا ، از آنجا آغاز فرمودند .