کَعْب بن لُؤَی بن غالِب – اَبو هُصَیصْ
کَعْبْ ، جَدِّ هفتمِ پیامبر خاتم(ص) و از بزرگانِ قُرَیش بود . روزِ وفاتِایشان که بنا به قولی ، پنج هزار و ششصد و چهل و چهار سالبعد از هُبُوط حضرت آدم(ع) اتّفاق افتاده را تحتِ عنوانِ رویدادی مهمّ ، مبدأ تاریخِ عَرَب انتخاب کرده بودند و تا مدّتِ مدیدی موردِ استفاده آنانقرار میگرفت .
نامِ مادرِ او ماویه دخترِکَعْب بن قَین بن جَسْر قُضاعی میباشد .همسرانِ کَعْب عبارتند از : وَحْشیه بنت شَیبان بن مُحارِب و حَبیبَه بنت بَجالَه بن سَعْد .
اسامی فرزندانِ وی عبارت است از : مُرَّه ، عَدِی و هُصَیصْ .
نَسَبِ قَبایلِ بَنی سَهْمْ ، بَنی جُمَحْ و بَنی عَدِی به کَعْبْ میرسد .
صَحابَه معروف مانند : عَمْرو بن عاص سَهْمی ، عُثْمان بن مَظْعُون جُمَحی ،صَفْوان بن اُمَیه بن خَلَف جُمَحی ، عُمَر بن خطّاب بن نُفَیلْ و سَعید بن زَید بن عَمْروِ بن نُفَیلْ به کَعْب بن لُؤَی منسوب هستند .
کَعْبْ اوّلین کسی است که در خُطْبَهاش دو کلمه اَمّا بَعْد را به کار بُرد . عَرَبْ قبلاً روز جُمْعه را عَرُوبَه مینامید . وی برای نخستین بار از کلمه جُمْعَه به جای عَرُوبَه استفاده کرد .
ایشان در روز جُمْعَه برای مردم سخنرانی کرده وگفت :
بشنوید و یاد بگیرید ... شب آرام است و روز روشن و زمین بِستَری هموار وآسمان کاخی بلند و ستارگان نشانهها ...
گذشتگان مانند آیندگان و پسران یادآوریکننده پدرانند . پس با خویشان خود پیوند کنید . آیا رفتهای را دیدهاید که باز آید !؟ آیا مُردهای را دیدهاید که زنده شود !؟ خانَه (جاوید) در جلوی شما است .
حَرَم (کَعْبَه) را آراسته و بزرگ شُمارید و دست از آن بازندارید ! به زودی خبری مهمّ فرا میرسد و پیامبر ی بزرگوار از آن بیرون آید ......ناگهان پیامبر خدا محمّد(ص) میرسد و خبرهایی میدهد که گویندهاش بسیار راستگو است ......
ای کاش (زنده مانده) و آنگاه که خویشان و بستگان ، دست از یاری حقّمیکشند ، دعوت او را شنیده ... و از خوشحالی دعوتش ، مانند شتری نَر ،بر میخاستم و به یاری او می شتافتم .
منبع: سیمای صدر اسلام، علی شهبازی، 1392، سازمان عقیدتی سیاسی ارتش جمهوری اسلامی ایران
1- تاریخ یعقوبی ، ج 1 ، ص 4 – 303 .
2- گویند عَرُوبَة از اَرُبا در زبانِ نَبَطی و یا از عَرُوبَتا در لَهْجَةِ سُریانی گرفته شده و به معنیِ عَرَبْ میباشد .
3- این روز را بعلّتِ اجتماع مردم جهتِ اَعمال عبادی و غیره ، جُمْعَه نامیدهاند .
4- تاریخ یعقوبی ، ج 1 ، ص 301 الی303 ، مُتَرْجَم – تاریخ پیامبر اسلام ، ص 28 – لغت نامَةِ دهخدا .